Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp áp dụng phương pháp kỷ luật tích cực trong công tác chủ nhiệm

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 BIỆN PHÁP ÁP DỤNG 
 PHƯƠNG PHÁP KỶ LUẬT TÍCH CỰC 
 TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM 
Lĩnh vực: Chủ nhiệm 
Cấp học: THCS 
Tên tác giả: Chu Thị Lý 
Đơn vị công tác: Trường THCS Thái Thịnh, Quận Đống Đa 
 Chức vụ: Hiệu trưởng 
 Năm học 2018 - 2019 
 1 THCS. 
2.2. Tổ chức để giáo viên chủ nhiệm lớp thực hành phương pháp kỷ luật 15 
tích cực trong xây dựng môi trường dạy học và giáo dục 
... 
2.3. Những kết quả đạt được 16 
. 
KẾT LUẬN... 19 
 3 Phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đã 
được triển khai rộng rãi trong các trường mầm non và phổ thông hơn 10 năm qua 
và thu được những kết quả khả quan. Ở mỗi địa phương, ở từng cơ sở giáo dục, 
bằng thực tiễn và kinh nghiệm của mình đã có những cách làm hay trong việc triển 
khai phong trào thi đua này. 
 Tuy vậy, thời gian gần đây, việc một số giáo viên sử dụng các biện pháp kỉ 
luật không đúng quy định đối với học sinh ở các trường phổ thông đã trở thành 
những vụ việc nổi cộm gây bức xúc trong dư luận xã hội. Đó là các chuyện từ bạo 
hành về thể chất như cô giáo phạt uống nước giẻ lau bảng, cô giáo đánh học sinh vì 
không làm bài tập, gần đây nhất là cô giáo bắt học sinh tát bạn 231 cái cho đến 
bạo hành bằng tinh thần như chuyện cô giáo đến lớp không nói trong suốt 3 tháng, 
hay cô giáo chửi mắng học sinh Những vi phạm này thật sự để lại những hậu quả 
nghiêm trọng, làm mất đi niềm tin tưởng của cha mẹ HS, của toàn XH vào ngành 
giáo dục và đạo đức người thầy. Theo Thạc sĩ Lê Minh Huân (giảng viên Khoa 
Tâm lý học, Đại học Sư phạm TP HCM) “Mọi tổn thương về thể chất, tinh thần đều 
ảnh hưởng đến học sinh nên nếu phạt trẻ, điều quan trọng là phải giúp học trò nhận 
ra lỗi của mình và ý thức sửa sai” Nếu mục tiêu này không được đảm bảo thì tác 
dụng tiêu cực sẽ để lại trong tâm lý đứa trẻ nhiều hơn là tích cực. Trẻ do đó có thể 
tự ti, xấu hổ, ghét đi học, khó chịu với giáo viên nếu áp dụng các hình phạt “vô lý”. 
 Vậy phải xử lý như thế nào nếu các em vi phạm kỉ luật, để việc kỉ luật thật sự 
có tác dụng giáo dục đối với học sinh? 
 Bài viết này đề cập đến một trong những biện pháp chỉ đạo công tác giáo 
viên chủ nhiệm lớp trong thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân 
thiện, học sinh tích cực”: Biện pháp áp dụng phương pháp kỷ luật tích cực trong 
công tác chủ nhiệm lớp để thực hiện các mục tiêu của phong trào thi đua. 
2. Mục tiêu nghiên cứu 
 Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm thực hành phương pháp kỷ luật tích cực nhằm 
nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp và thực hiện tốt các mục tiêu, nội dung 
của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” 
3. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về thực hành phương pháp kỷ luật tích 
cực trong công tác chủ nhiệm lớp. 
 - Thử nghiệm một hoạt động chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm lớp thực hành 
phương pháp kỷ luật tích cực trong phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân 
thiện, học sinh tích cực”. 
 5 
Chó thÝch: 
 b1 
- : Mçi c¸ nh©n (HS,) 
 b2 
- a1, a2, a3: Lµ m«i tr•êng vi m« nh• gia ®×nh 
céng ®ång n¬i ë líp häc; TËp thÓ gi¸o dôc 
 a2 
- b1, b2...: Lµ m«i tr•êng x· héi vÜ m« tõ ®Þa 
ph•¬ng, quèc gia ®Õn quèc tÕ. 
 a 3 
- TÝnh thèng nhÊt c¸c lùc l•îng trong an 
ho¹t ®éng gi¸o dôc. 
 Mét thùc tÕ ai còng thÊy môc tiªu, 
 chÊt l•îng gi¸o dôc ®µo t¹o ngµy cµng ®ßi hái cao, m«i tr•êng sèng ngµy cµng 
 phong phó, phøc t¹p. ChØ cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn trªn b»ng mét hÖ thèng gi¶i 
 ph¸p t¹o ra sù thèng nhÊt c¸c t¸c ®éng gi¸o dôc, mét phÇn kh«ng nhá ®Æt trªn vai 
 ®éi ngò GVCN líp ë c¸c tr•êng. 
 + Mét thùc tÕ kh«ng thÓ bá qua ®ã lµ thanh thiÕu niªn ngµy cµng cã 
 nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt ®¸ng quan t©m, rÊt cÇn cã gi¸o viªn chñ nhiÖm. 
 Học sinh ngµy nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m sinh lý mµ thÕ hÖ «ng cha tr•íc ®©y 
 kh«ng cã. Do ¶nh h•ëng cña nhiÒu yÕu tè nh• ®êi sèng vËt chÊt ®•îc n©ng cao, ¶nh 
 h•ëng cña v¨n hãa phÈm, cña c¸c t¸c ®éng XH tÝch cùc vµ tiªu cùc trong vµ ngoµi 
 n•íc; c¸c em ®•îc sèng trong XH d©n chñ, b×nh ®¼ng, cëi më h¬n, c¸c em cã c¬ héi, 
 cã ®iÒu kiÖn tham gia nhiÒu lÜnh vùc cña cuéc sèng, cña c¸c ho¹t ®éng vui ch¬i, gi¶i 
 trÝ ë thÕ hÖ trÎ ngµy nay cã nh÷ng chØ sè ph¸t triÓn h¬n c¸c thÕ hÖ tr•íc: kháe h¬n, 
 tuæi d¹y th× sím h¬n, c¸c chØ sè IQ còng cao h¬n, nhu cÇu ho¹t ®éng, h•ëng thô còng 
 phong phó h¬n 
 Sèng trong thùc tÕ Êy, ë HS cã sù ph©n hãa, ph©n cùc kh¸ râ rÖt. Mét bé phËn 
 kh«ng nhiÒu, cã nhËn thøc, cã ý chÝ, b¶n lÜnh biÕt tËn dông thêi c¬, ®iÒu kiÖn häc 
 tËp rÌn luyÖn ®Ó trë thµnh nh÷ng ng•êi tiªn tiÕn Cßn mét bé phËn lín ch•a cã 
 kinh nghiÖm sèng, nh÷ng phÈm chÊt t©m lý, ®¹o ®øc ch•a bÒn v÷ng rÊt khã kh¨n 
 trong sù lùa chän, x¸c ®Þnh ph•¬ng h•íng häc tËp, rÌn luyÖn, v× vËy vai trß cña c¸c 
 nhµ sư phạm (trong ®ã cã GVCN) lµ rÊt quan träng. 
 XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu míi, tõ hoµn c¶nh cô thÓ cña XH, cña gia ®×nh 
 trong thêi ®¹i hiÖn nay vÞ trÝ cña GVCN vµ c«ng t¸c GVCN ë tr•êng häc cã mét ý 
 7 lµm môc tiªu, kÕ ho¹ch GD cho c¸c bËc cha mÑ vµ 
 c¸c lùc l•îng XH cã liªn quan. 
 6 Kh«ng yªu cÇu - Ph¸t hiÖn n¨ng khiÕu vµ së thÝch, båi d•ìng 
 c¸c lo¹i HS (giái, yÕu, cã n¨ng khiÕu c¸c lo¹i) 
 7 Kh«ng yªu cÇu - KÕ ho¹ch hãa viÖc tæ chøc båi d•ìng, rÌn 
 luyÖn c¸c lo¹i kü n¨ng cho tÊt c¶ HS th«ng 
 qua bè trÝ ®éi ngò c¸n bé tù qu¶n vµ c¸c ho¹t 
 ®éng cña líp, tæ chøc c¸c c©u l¹c bé. 
 8 Kh«ng yªu cÇu - X©y dùng Héi cha mÑ thµnh lùc l•îng tham 
 gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng cña líp chñ 
 nhiÖm 
 9 Kh«ng yªu cÇu - KÕ ho¹ch hãa viÖc sö dông mäi tiÒm n¨ng 
 cña G§ vµ XH vµo phôc vô c¸c ho¹t ®éng GD 
 cña líp CN vµ cña tr•êng. 
 10 Kh«ng yªu cÇu - Ph¶n ¸nh nh÷ng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng 
 cña HS víi nh÷ng ng•êi cã tr¸ch nhiÖm ®Ó 
 gi¶i quyÕt (HiÖu tr•ëng, GV m«n häc, gia 
 ®×nh, c¸c tæ chøc XH). 
 11 Kh«ng yªu cÇu - T• vÊn cho HS lùa chän nghÒ nghiÖp (GD 
 h•íng nghiÖp) 
12 - Phèi hîp víi c¸c lùc l•îng trong vµ ngoµi 
 nhµ tr•êng ®Þnh h•íng ph©n ban vµ gi¸o dôc 
 h•íng nghiÖp (THPT) 
 §Ó thùc hiÖn ®•îc chøc n¨ng, nhiÖm vô c«ng t¸c chñ nhiÖm trong giai ®o¹n 
míi ®ßi hái thÇy c« gi¸o chñ nhiÖm ph¶i cã: 
 - TrÝ: Kh«ng chØ lµ kiÕn thøc m«n häc mµ cßn cÇn kiÕn thøc, nghÖ thuËt 
gi¸o dôc, vÒ qu¶n lý gi¸o dôc, vÒ c¸c kiÕn thøc khoa häc x· héi, nh©n v¨n vÒ 
chÝnh trÞ. Ph¶i cã kiÕn thøc thùc tÕ, ph¶i cËp nhËt víi kiÕn thøc míi, hiÖn ®¹i. 
 - T©m: Lµ hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ nh©n c¸ch, T©m cßn lµ lý t•ëng nghÒ nghiÖp 
(§am mª víi nghÒ), T©m cßn lµ phÈm chÊt t©m lý (ý chÝ, nghÞ lùc b×nh tÜnh, tù k×m 
chÕ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o) lµ cuéc sèng t©m hån, sèng l¹c quan, yªu ®êi) 
 - TÇm: TÇm nh×n lµ ph•¬ng ph¸p luËn gi¶i quyÕt biÖn chøng c¸c sù kiÖn, hiÖn 
t•îng gi¸o dôc, tæ chøc gi¸o dôc theo mét hÖ thèng viÔn c¶nh (tõ gÇn ®Õn trung b×nh 
vµ xa). 
 9 1.2.3. Lợi ích của việc áp dụng PPKLTC 
 PPKLTC đem lại nhiều ích lợi không chỉ đối với giáo viên, cán bộ giáo dục, 
đối với học sinh mà còn đối với cả sự nghiệp giáo dục, sự phát triển của xã hội. 
 Đối với giáo viên: Khi áp dụng thành công PPKLTC, giáo viên sẽ giảm được 
áp lực công việc quản lý lớp học vì học sinh hiểu và chấp hành nội quy một cách tự 
nguyện và có trách nhiệm hơn. Giáo viên sẽ ít cảm thấy tức giận, căng thẳng trong 
việc đối xử và kỷ luật học sinh hơn. Mối quan hệ giữa thầy và trò cũng trở nên cởi 
mở, gần gũi, thân thiện hơn. Không khí ở lớp học, sân trường sẽ vui vẻ, thoải mái 
hơn. Từ đó, chất lượng của việc giảng dạy của giáo viên cũng sẽ được cải thiện. 
 Đối với học sinh: Khi giáo viên áp dụng PPKLTC, học sinh sẽ có nhiều cơ 
hội được chia sẻ và bày tỏ, được mọi người quan tâm hơn. Các em sẽ cảm thấy tự 
tin hơn khi đứng trước thầy cô và bạn bè. Các em cũng tích cực, chủ động, sáng tạo 
hơn trong học tập. Ngoài ra, các em cũng phát triển được tốt hơn các kỹ năng sống 
về mặt xã hội. 
 Đối với ngành giáo dục và xã hội: Rõ ràng khi việc áp dụng PPKLTC giúp 
ích cho học sinh và giáo viên thì chất lượng của việc dạy và học sẽ được nâng lên. 
Bên cạnh đó, PPKLTC sẽ giúp giảm bớt các vụ việc bạo lực trong nhà trường cũng 
như ngoài xã hội, một vấn đề khá nóng trong thời gian gần đây.. 
 1.2.4. Một số nội dung cơ bản của PPKLTC 
 Khi đề cập đến PPKLTC, rất nhiều khía cạnh khác nhau về kiến thức và kỹ 
năng dành cho người lớn được đề cập. Tuy nhiên, một số kiến thức, kỹ năng cơ bản 
nhất về PPKLTC cần thiết đối với giáo viên là: 
 a) Hiểu nhu cầu của trẻ và mục đích sai lệch của hành vi tiêu cực ở trẻ 
 Ngoài những nhu cầu sinh lý tối thiểu như ăn, uống, ngủ, nghỉ, cũng giống 
như người lớn, trẻ em còn cần được đáp ứng các nhu cầu về tâm lý, xã hội để phát 
triển toàn diện. Năm trong số những nhu cầu quan trọng nhất của trẻ bao gồm: 
Được an toàn; Được yêu thương; Được tôn trọng; Được hiểu và cảm thông; và 
Được cảm thấy có giá trị. 
 Với học sinh, các em rất cần được giáo viên, cán bộ giáo dục trong nhà 
trường có những cách thức xử sự phù hợp để đáp ứng những nhu cầu trên của mình. 
Các em sẽ cảm thấy được an toàn nếu thầy cô có lòng khoan dung, coi lỗi lầm là cơ 
hội để trẻ sửa sai và thay đổi tốt hơn. Các em sẽ thấy mình được yêu thương khi 
 11 Khi xây dựng nội quy lớp học, các thầy cô cần đảm bảo có sự trao đổi, thảo 
luận với học sinh. Học sinh thường có thiên hướng tự nguyện làm theo những gì 
mình đã được trao đổi, đã đồng ý, cam kết thực hiện hơn là bị bắt buộc làm theo 
các yêu cầu được đưa từ trên xuống. Quá trình trao đổi, thảo luận với thầy cô về 
các nội quy một phần sẽ giúp các em hiểu, nhập tâm về việc được quy định, đồng 
thời thấy mình cần có trách nhiệm hơn với việc tập thể đã trao đổi và thống nhất. 
 Nội quy của lớp học được đưa ra cần ngắn gọn, rõ ràng, dễ nhớ, dễ hiểu. Các 
nội quy cần được xây dựng dựa trên những yêu cầu của thực tế, thực sự cần thiết 
cho các em, cho lớp học, chứ không phải những khẩu hiệu mang tính giáo điều, 
chung chung, khó tuân thủ và thực hiện. Giáo viên là người “cầm cân nảy mực”, 
cần suy nghĩ thấu đáo và cảm thông với các em khi đưa ra các nội quy: Những quy 
định đó có thực sự là bắt buộc không hay các em có thể có những trao đổi, thương 
lượng phù hợp? Ngoài ra, các em cũng cần được giải thích, hiểu rõ được hậu quả 
nếu có của việc không tuân thủ các nội quy đã được đề ra. 
 Việc đề ra nội quy lớp học đã khó, việc duy trì và củng cố nội quy sẽ càng 
khó hơn. Bản tính hiếu động, dễ quên của nhiều học sinh cần nhận được sự cảm 
thông từ phía giáo viên. Một mặt, các thầy cô cần nghiêm khắc nhắc nhở, cảnh báo 
các em về những hậu quả nếu không tuân thủ nề nếp, nội quy. Một mặt các thầy cô 
cùng cần mở cho các em những lựa chọn phù hợp để khắc phục hậu quả khi các em 
đã lỡ vi phạm. Ở một chừng mực nào đó, chúng ta cần hiểu rằng phạm lỗi là một 
phần tất yếu của cuộc sống và khi phạm lỗi thì cần được tạo cơ hội hiểu biết, sửa 
sai, khắc phục hậu quả hơn là bị trừng phạt hà khắc. 
 c) Khích lệ, động viên học sinh 
 Việc khích lệ, động viên học sinh kịp thời là một trong những cách thức tốt 
nhất khi áp dụng PPKLTC. Khích lệ, động viên sẽ giúp các em học sinh phấn chấn, 
có động lực để thực hiện những việc làm tốt, củng cố các hành vi tích cực của mình. 
Đặc biệt, khích lệ, động viên là phương thuốc hữu ích đối với những em học sinh 
học kém hoặc thường xuyên có vấn đề về mặt hành vi. 
 Khích lệ, động viên khác với việc khen thưởng. Việc khích lệ học sinh không 
nhất thiết phải mất tiền mua phần thưởng, cũng không nhất thiết phải chờ đến lúc 
các em đạt được thành tích xuất sắc trong học tập hoặc có hành động dũng cảm 
đáng nêu gương. Việc khích lệ đối với các em học sinh cần bắt nguồn từ những 
việc làm nho nhỏ, thể hiện sự cố gắng, tiến bộ của các em. Có thể với một học sinh 
 13