Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh tốt hơn với bảng tính điện tử ở Tin học Lớp 7

 PHẦN I: MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài:
 Chương trình bảng tính điện tử là một phần mềm rất phổ biến và thông 
dụng hiện nay, trong đó chương trình Microsoft Excel là phần mềm phổ biến 
rộng rãi nhất. Ở chương trình tin học 7 các em đã được học, làm quen và thao 
tác với chương trình bảng tính điện tử, qua quá trình dạy tin học 7 nhiều năm tôi 
thấy nhiều Hs khi thực hành nhập bảng tính và tính toán trên bảng tính còn rất 
chậm lí do là các em không biết chỉnh dấu tiếng việt để gõ, các em còn chưa 
thuộc cách gõ của kiểu Telex hoặc Vni như thế nào, đặc biệt là các em không 
nhớ được các chữ cái trên bàn phím nên khi gõ phải đi tìm chữ cái đó ở trên bàn 
phím. Qua quá trình dạy môn tin học tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để các em 
học tốt môn tin học này, làm thế nào để các em học môn học này một cách hiệu 
quả nhất trong khi đó đa số các em nhà không có máy tính, không có điều kiện 
để thực hành để rèn luyện các thao tác trên khi ở nhà. Căn cứ vào điều kiện, 
hoàn cảnh gia đình Hs và thực tế giảng dạy môn tin học ở trường THCS Thái 
Hòatôi xin mạnh dạn đưa ra một vài sáng kiến của riêng mình để giúp Hs học 
tốt hơn với bảng tính điện tử ở tin học lớp 7.
 Để nâng cao chất lượng dạy học của bộ môn tin học và căn cứ vào thực 
tế tại địa phương, hoàn cảnh gia đình các em học sinh để từ đó đưa ra các 
phương pháp giúp Hs làm sao có thể thực hiện một cách nhanh nhất việc chỉnh 
dấu trong Vietkey (Unikey), gõ các bài thực hành một cách thành thạo theo 
đúng yêu cầu của từng bài thực hành và theo đúng yêu cầu cảu giáo viên. Từ đó 
giúp các em yêu thích và hứng thú hơn với việc học bộ môn tin học này.
 Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học nói chung, Tin học 7 nói 
riêng bản thân tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành 
trên máy. Thậm chí còn có một số học sinh còn ngại thực hiện các thao tác trên 
 1 xã hội. Từ thực tế đó để đáp ứng được những yêu cầu của xã hội hiện nay thì 
đòi hỏi con người phải có những kiến thức và kĩ năng về tin học, vì vậy hiện 
nay môn tin học đã và đang được đưa vào các cấp học, từ tiểu học, THCS, 
THPT, TC, CĐ, ĐH, với cấp học THCS thì Hs lớp 6 được làm quen với máy 
tính , biết cách soạn thảo văn bản đơn giản, với Hs lớp 7 thì biết tính toán bằng 
bảng tính Excel và học tập một số phần mềm phục vụ một số môn học khác 
như phần mềm Typing Test dùng để luyện gõ bàn phím nhanh phục vụ cho 
môn tin học, phần mềm Earth Explorer dùng để học môn địa lí, phần mềm 
Toolkit Math dùng để phục vụ môn toán học. 
 Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương chính sách đầu tư và phát 
triển về ứng dụng công nghệ thông tin như:
 - Chỉ thị số 58-CT/TW của bộ chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát 
triển CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đã chỉ rõ:
 “Ứng dụng và phát triển CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược 
phát triển kinh tế - xã hội, là phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút ngắn 
khoảng cách phát triển so với các nước đi trước”.
 - Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ GD&ĐT về tăng cường giảng 
dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục đã chỉ rõ:
 Nâng cao nhận thức về vai trò của CNTT: Ứng dụng và phát triển CNTT 
trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo một bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi 
mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập và quản lí giáo 
dục.
 Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: Tổ chức tốt việc 
dạy và học tin học ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin 
học trong nhà trường,...
 Đặc trưng của môn Tin học là khoa học gắn liền với công nghệ, do vậy 
một mặt trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy 
 3 Đầu năm học 2011-2012 được sự quan tâm và đóng góp của hội PHHS 
trường THCS THÁI HÒAđã tu sửa và lắp đặt thêm máy tính cho phòng máy 
nhằm giúp cho các em có điều kiện được thực hành trên máy tính nhiều hơn.
 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
 1. Phương pháp giúp học sinh gõ bàn phím nhanh hơn:
 Vì thời gian để các em thực hành gõ bàn phím ở trên lớp là còn rất ít. Ở 
lớp 6 chỉ có 2 tiết để học gõ 10 ngón sang lớp 7 các em chỉ có 4 tiết để luyện gõ 
10 ngón, thời gian thực hành để gõ như vậy là còn quá ít nhưng lại càng ít hơn 
khi máy tính phục vụ các em chưa đủ mà ở nhà đa số các em không có máy tính 
để luyện tập, đối với những em nhà có máy tính thì các em tương đối tốt vì các 
em được tiếp xúc sớm với máy tính và các em được luyện tập nhều với các thao 
tác trên máy tính. Để gõ bàn phím được nhanh thì các em phải biết cách đặt tay 
ở trên bàn phím các em phải nhớ được cách sắp xếp các chữ cái trên bàn phím 
và cách gõ dấu tiếng việt theo kiểu Telex hoặc Vni.
 Để gõ bàn phím nhanh thì ta phải dùng 10 ngón, cách để tay trên bàn 
phím là: Hai bàn tay để hờ trên bàn phím, hai ngón trỏ đặt ở hai phím có gai 
(phím F và phím J), Khi gõ mỗi ngón chỉ gõ một số phím nhất định ở phần 
mềm Mario đã hướng dẫn cách gõ này.
 ( mô hình bàn phím và cách gõ)
 5 2. Biết được cách chỉnh dấu trong Vietkey (Unikey): 
 Trong các tiết thực hành tôi còn thấy Hs còn chưa biết cách chỉnh dấu ở 
Vietkey (Unikey) để gõ dấu tiếng việt, máy trên phòng máy có máy thì sử dụng 
Vietkey, có máy thì sử dụng phần mềm Unikey vì vậy Gv cần chuẩn bị 2 phần 
mềm Vietkey và Unikey để hướng dẫn các em gõ dấu. Bàn phím chỉ là bảng 
chữ cái tiếng anh vì vậy để gõ dấu tiếng việt ta cần phải cài thêm vào máy phần 
mềm hỗ trợ gõ dấu tiếng việt là Vietkey (Unikey) Để khắc sâu cho Hs biết tác 
dụng của một trong hai phần mềm này Gv nên đặt ra câu hỏi sau:
? Trên bàn phím các em có thấy các chữ cái tiếng việt như: ă, â, đ  không
Hs: Không 
? Vậy các em có thấy trên bàn phím có các dấu: sắc, huyền, hỏi, nặng không
Hs: Không
? Vậy làm sao chúng ta có thể gõ văn bản bằng chữ tiếng việt
Hs: Trả lời
Gv: Để gõ được văn bản bằng chữ việt các em phải sử dụng phần mềm hỗ trợ 
gõ tiếng việt như: Vietkey (Unikey)
 Sau khi giới thiệu xong phần mềm Vietkey (Unikey) thì giáo viên phải củng cố 
kiến thức cho Hs biết tác dụng của phần mềm Vietkey (Unikey)
? Phần mềm Vietkey (Unikey) có tác dụng gì
Hs: Dùng để hỗ trợ gõ dấu trong tiếng việt
? Vậy không có phần mềm này chúng ta có gõ dấu tiếng việt được không
Hs: Không
Gv: Hướng dẫn Hs cách sử dụng phần mềm Vietkey (Unikey)
( Thao tác này Gv phải làm chậm và làm 2- 3 lần để Hs quan sát được
Hs: Chú ý Gv thực hiện cách sử dụng phần mềm
Gv: Gọi 2 -3 Hs lên bảng thực hiện việc chỉnh dấu để gõ chữ tiếng việt
Hs: Lên bảng thực hiện
 7 năng của các hàm. Có 4 hàm cơ bản mà các em được học là: sum, average, 
max, min. 4 hàm này có chức năng khác nhau (hàm sum dùng để tính tổng 1 
dãy các số, hàm average dùng để tính trung bình cộng 1 dãy số, hàm max dùng 
để tìm giá trị lớn nhất của 1 dãy số, hàm min dùng để tìm giá trị nhỏ nhất của 
dãy số) nhưng cú pháp của các hàm lại có điểm chung như sau:
 =tên hàm(a,b,c,...) (1)
 Với mỗi hàm cần tính ta chỉ cần thay tên hàm vào (1). Theo tôi để phát 
huy tính tích cực của Hs thì Gv cho Hs lên bảng viết cú pháp của các hàm khi 
học và cho những Hs khác nhận xét kết quả rồi cho các em ghi vào vở. Cuối tiết 
thầy (cô) củng cố kiến thức bằng cách cho Hs nhắc lại cú pháp và chức năng 
của các hàm hoặc củng cố bằng cách cho Hs làm câu trắc nghiệm. 
 Gv cần xác định đây là kiến thức trọng tâm của chương trình tin 7 vì thế cần 
củng cố, khắc sâu cho Hs để Hs có kiến thức thực hành tốt. Các em không chỉ 
nắm được cú pháp mà còn phải hiểu để vận dụng.
 Gv phải cho Hs nắm rõ cách nhập hàm (công thức)
 Khi nhập hàm hoặc công thức:
 B1: Chọn ô cần nhập
 B2: Gõ dấu "="
 B3: Nhập hàm (công thức)
 B4: Enter (hoặc nháy nút )
 Đối với tiết lí thuyết thì Gv phải phát huy tính tích cực, chủ động của Hs. 
Cho Hs tự phát hiện vấn đề, đặt Hs làm vị trí trung tâm của vấn đề Gv chỉ đóng 
vai trò là người gợi ý, hướng dẫn, chỉnh sửa những ý kiến của các em. Vì đặc 
thù đây là môn học cần phải thực hành nên chúng ta cho các em ghi ngắn ngọn, 
xúc tích, dễ học, dễ vận dụng kiến thức để thực hành.
 9 Từ những ví dụ trên Gv dẫn dắt vào vấn đề: Hàm trong chương trình 
bảng tính là gì
 Hs: Trả lời
 Ghi bài: "Hàm là công thức được định nghĩa từ trước, được sử dụng để 
tính toán theo công thức với các giá trị dữ liệu cụ thể"
 - Cách sử dụng hàm:
 Gv: Cho Hs nhắc lại cách sử dụng công thức
 Hs: Nhắc lại
 Gv: Gợi ý cho Hs: Cách sử dụng hàm giống như sử dụng công thứctừ đó 
cho Hs nêu cách sử dụng công thức.
 Hs: Trả lời
 Gv: Cho 1-2 em khác nhắc lại cách sử dụng hàm
 Ghi bài: Khi nhập hàm vào ô tính, dấu "=" là kí tự bắt buộc.
 - Hàm tính tổng:
 Gv: Gợi ý cho Hs xác định hàm tính tổng có tên là gì, chức năng, cú pháp 
của hàm.
 Hs: Xác định tên hàm, chức năng, cú pháp
 Gv: Lấy vài ví dụ để Hs nắm rõ hơn
 Ghi bài: 
 Chức năng: Tính tổng 1 dãy các số
 Cú pháp: =sum(a,b,c,...)
 trong đó các biến a, b, c đặt cách nhau bởi dấu phẩy, là số hoặc địa chỉ 
ô, số lượng biến không hạn chế.
 ví dụ:......
 Gv củng cố kiến thức để khắc lại kiến thức cho Hs 
 Gv: Dặn dò các em về học: 
 +Cách sử dụng hàm
 11 + Luôn có ý thức trách nhiệm trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn chế 
khả năng độc lập sáng tạo của học sinh.
 + Trong quá trình tổ chức thực hành, giáo viên có thể đưa ra nhiều cách 
để thực hiện thao tác giúp các em rèn luyện và nâng cao kĩ năng
 + Xây dựng mối quan hệ thân thiện, hợp tác giữa thầy - trò, trò - trò trong 
môi trường học tập an toàn.
 - Giáo viên có thể kiểm tra hiệu quả làm việc của các nhóm bằng cách chỉ 
định 1 học sinh trong nhóm thực hiện lại các thao tác đã thực hành. Nếu học 
sinh được chỉ định không hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm gắn cho các thành 
viên trong nhóm. Làm được như vầy các em sẽ tự giác và có ý thức hơn trong 
học tập.
 - Nhận xét, đánh giá kết quả học tập:
 + Giáo viên tổng kết, nhận xét, bổ sung kiến thức
 Giáo viên cũng nên có nhận xét ngắn gọn về tình hình làm việc của các 
nhóm để kịp thời động viên, khuyến khích các nhóm thực hành tốt và rút kinh 
nghiệm đối với các nhóm chưa thực hành tốt.
 PHẦN III: KẾT QUẢ THỰC HIỆN
 Trong tiết lí thuyết các em đã nắm được nội dung trọng tâm của bài học, 
nhắc lại được những kiến thức cơ bản của bài theo cách hiểu của các em không 
dập khuôn, máy móc theo sách giáo khoa. Đối với những em khá - giỏi thì có 
thể vận dụng được kiến thức để làm bài tập và thực hành.
 Trong tiết thực hành các em đã thực hiện tốt được các yêu cầu đơn giản 
của bài thực hành, đối với các em khá - giỏi thì còn làm đuợc những yêu cầu 
phức tạp hơn. 
 13 3. Đánh giá và theo dõi kết quả học tập của các em qua mỗi tiết thực 
hành, từ đó động viên, nhắc nhở các em có ý thức tự học . Khích lệ những 
Hs tiến bộ.
 PHẦN V: KẾT LUẬN
 Tin học là môn học mới đối với học sinh phổ thông. Để tạo hứng thú học 
tập cho học sinh và từng bước nâng cao chất lượng bộ môn đòi hỏi người giáo 
viên phải tìm tòi, đổi mới phương pháp dạy học phù hợp, hiệu quả.
 Sau khi áp dụng SKKN năm đầu tiên vì còn bỡ ngỡ và thiếu kinh nghiệm 
nên kết quả đạt được vẫn không mấy thay đổi so với năm trước nhưng qua 
những năm tiếp theo tôi đã thấy có tiến bộ hơn. Hs nắm kiến thức nhanh hơn, 
linh hoạt hơn, không máy móc dập khuôn. Về thực hành các em đã có những 
tiến bộ trong việc nhập bảng tính và tính toán các hàm đã học.
 Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân rút ra được trong quá trình 
tìm hiểu, dạy học và trao đổi với đồng nghiệp, rất mong nhận được sự góp ý của 
quý cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp để tôi có thể hoàn chỉnh hơn đề tài này, 
góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
 PHẦN VI: TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa tin học 7
2. Sách bài tập tin học 7
3. Chuẩn kiến thức kĩ năng môn tin học THCS
4. Sáng kiến kinh nghiệm khác
 15