Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường THCS

 UBND HUYỆN GIA LÂM 
 TRƯỜNG THCS LỆ CHI
Sáng kiến kinh nghiệm
 Tác giả: Nguyễn Thị Hoa
 Lĩnh vự : Chủ nhiệm
 Cấp: THCS
 Hà Nội, tháng 3 năm 2018 Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
 BGH Ban giám hiệu
 THCS Trung học cơ sở
 TPT Tổng phụ trách
 TNTP Thiếu niên tiền phong
 PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
 Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, công nghiệp hóa – hiện đại hóa ngày 
nay đòi hỏi con người phải có tri thức, cần cù lao động, sáng tạo biết hợp tác có 
thích ứng. Muốn vậy, phải đổi mới giáo dục đào tạo từ mục tiêu đến nội dung, 
phương pháp, phương tiện đến hình thức tổ chức giáo dục nói chung và các môn 
học nói riêng. Giáo dục đạo đức cho học sinh là một trong hai nhiệm vụ trọng 
tâm của nhà trường. Để đào tạo được những con người “vừa hồng, vừa chuyên” 
thì việc trước tiên của người làm công tác giáo dục là phải hết sức quan tâm đến 
giáo dục đạo đức, lấy “đạo đức là cái gốc của con người”. Hồ Chủ Tịch nói: 
“Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc 
gì cũng khó”. Câu nói của Bác như kim chỉ nam giáo dục bao lớp người. Đặc 
biệt nó có ý nghĩa to lớn trong công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ngay từ 
khi ngồi trên ghế nhà trường. Giáo dục đạo đức cho học sinh là quá trình nhà Sư 
phạm giúp học sinh thực hành những hành vi đạo đức, thực hiện nếp sống văn 
minh, văn hóa. Trên cơ sở học tập đã được trang bị về mặt đạo đức: “Đức” tốt 
sẽ là cơ sở để phát triển “trí” và “trí” tốt tạo điều kiện hoàn thiện “đức”. Đức là 
cái gốc – Trí là hoa trái trên cây.
 Vì vậy hoạt động giáo dục đạo đức trong nhà trường là một trong những 
hoạt động trọng tâm không thể thiếu được. Đó là lí do tôi chọn đề tài: Một số 
biện pháp nâng cao chất lượng đạo đức học sinh trường THCS.
2. Mục đích nghiên cứu.
 Trong các nhà trường giáo dục đạo đức cho học sinh giữ một vai trò rất 
quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người. Nếu chúng ta thực hiện 
 2 Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
 PHẦN II: NỘI DUNG
 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
 Sinh thời Bác kính yêu của chúng ta đã dạy “Có tài mà không có đức là 
người vô dụng”. Lời dạy đó giúp chúng ta những người làm công tác giáo dục 
phải đặc biệt quan tâm tới giáo dục đạo đức . Vậy đạo đức là gì? Tại sao đạo đức 
lại có vai trò quan trọng như vậy?
1. Khái niệm đạo đức
 Đạo đức là những nguyên tắc, tiêu chuẩn được xã hội thừa nhận, nó quy 
định hành vi, quan hệ của con người đối với nhau trong xã hội.
 Đạo đức của một người là hệ thống phẩm chất của người đó được biểu 
hiện qua hành vi ứng xử trong các mối quan hệ đối với bản thân, công việc, 
cộng đồng.
2. Vị trí và chức năng của đạo đức.
 Đạo đức có một vị trí đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội, không thể 
quan niệm được sự tồn tại của xã hội mà không có đạo đức. Nơi nào không có 
hành động tự nguyện, tự giác của con người thì nơi ấy không thể có nhân phẩm 
đạo đức, không thể có đời sống xã hội thực sự.
 Đặc trưng của đời sống con người và của bản tính người là ở đạo đức. 
Đạo đức và luật pháp đề ra nhằm điều chỉnh hành vi chuẩn mực của con người. 
Chính vì vậy mà người ta nói rằng: “Pháp luật là đạo đức tối thiểu và đạo đức 
là pháp luật tối đa”
 Đạo đức có vai trò to lớn giúp con người sáng tạo ra hạnh phúc, giữ gìn 
bảo vệ cuộc sống tốt đẹp của xã hội và nâng cao phẩm giá của cá nhân.
 Đạo đức được nhìn nhận ở ba chức năng sau:
 • Chức năng định hướng giáo dục.
 Con người muốn làm điều thiện, tránh điều ác, muốn hành vi của mình được 
chấp nhận, không bị xã hội lên án thì họ phải nắm được những quan điểm, 
nguyên tắc, quy tắc chuẩn mực đạo đức cơ bản. Từ đó con người có thể tự do 
lựa chọn những hành vi phù hợp, đồng thời mới có khả năng đánh giá đúng đắn 
các hiện tượng hành vi trong quan hệ xã hội theo quan điểm đạo đức tiến bộ. Vì 
 4 Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
chứng của chúa trời để phán xử chúng ta” (Kantơ). Xã hội ngày nay trong việc 
quản lí nhà nước, Đảng và chính phủ ta luôn lấy “dân làm gốc”, coi trọng đạo lí. 
Việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ là trách nhiệm của toàn xã hội trong đó nhà 
trường có trách nhiệm to lớn, vì nhà trường là nơi đào tạo những con người “vừa 
hồng, vừa chuyên”cho xã hội.
4. Khái niệm về giáo dục đạo đức.
 Giáo dục đạo đức là quá trình biến các chuẩn mực đạo đức từ đòi hỏi của 
bên ngoài của xã hội đối với cá nhân thành những đòi hỏi bên trong của cá nhân 
(niềm tin, nhu cầu, thói quen). Điều đó giúp cho học sinh biết ứng xử theo chuẩn 
mực đạo đức và chuẩn mực pháp luật (biết cái gì nên làm cái gì không nên 
làm...). Nó là quá trình lựa chọn, đưa vào cuộc sống của học sinh, các loại quan 
hệ và hoạt động phù hợp tâm sinh lí nhu cầu lứa tuổi cho học sinh: là quá trình 
tổ chức luyện tập thường xuyên cho học sinh trong các hoạt động, hướng cho 
học sinh biết yêu, biết ghét, có tình cảm chân thực vận dụng vào cuộc sống thực 
tế của mình.
5. Giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS Lệ Chi.
 - Đạo đức là hệ thống chuẩn mực biểu hiện đánh giá những quan hệ lợi ích của 
bản thân với lợi ích của người khác và lợi ích của xã hội.
 - Chuẩn mực đạo đức: là những yêu cầu do con người tự nguyện đưa ra, tự 
nguyện thừa nhận để có mối quan hệ với nhau, quan hệ với xã hội.
 Công tác giáo dục đạo đức không chỉ là thành phần quan trọng và cơ bản của 
giáo dục mà còn là mục đích của toàn bộ công tác giáo dục thế hệ trẻ. Không 
những chỉ giáo dục tri thức mà còn phải giáo dục nhân cách đạo đức. Đó chính 
là dự báo một nền giáo dục tương lai. Vì vậy công tác giáo dục trước tiên phải 
chăm lo bồi dưỡng đạo đức cho người học, coi đó là căn bản cho sự phát triển 
nhân cách như năm điều Bác Hồ dạy.
 Giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS Lệ Chi là rất cần thiết với 
bản thân tôi. Trong tình hình hiện nay ngành giáo dục đào tạo có trách nhiệm 
đào tạo và bồi dưỡng giáo dục thế hệ trẻ đáp ứng theo yêu cầu CNH-HĐH đất 
nước trong giai đoạn đổi mới. Đó là những con người Việt Nam xã hội chủ 
 6 Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
giáo dục chúng ta không chỉ đơn thuần là truyền thụ kiến thức cho học sinh mà 
còn phải kết hợp giáo dục tư tưởng, tình cảm, lòng nhân ái... cho các em thông 
qua các bài học, các giờ thực hành, các hoạt động tập thể.
 CHƯƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Thực trạng việc giáo dục đạo đức ở trường THCS LỆ CHI.
 Nằm trong thực trạng của giáo dục đào tạo cả nước, trường THCS Lệ Chi 
cũng đã quan tâm đến giáo dục đạo đức cho học sinh song chưa mang lại kết quả 
như mong muốn. Nhà trường cũng đã có nhiều buổi thảo luận về giáo dục đạo 
đức tư tưởng cho học sinh... Tuy vậy do yếu tố chủ quan và khách quan mang lại 
nên việc giáo dục đạo đức cho học sinh còn mờ nhạt, giáo điều. Việc chỉ đạo 
giáo dục đạo đức cho học sinh cũng nhiều khó khăn, thử thách bởi nhận thức của 
phụ huynh học sinh con học giỏi mới có tương lai, mới có cơ hội làm giàu....mà 
quên đi việc giáo dục đạo đức cho con, phía thầy cô đôi khi cũng chỉ mải mê 
chạy theo dạy chữ mà ít gắn vào dạy người...
 Xã hội và gia đình là môi trường giáo dục đạo đức của học sinh cũng có 
những vấn đề làm ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục đạo đức của các em. Như 
trong gia đình khi bất hòa về kinh tế, lời nói việc làm của người lớn còn chưa 
gương mẫu... điều đó ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lí học sinh. Thêm nữa là 
phương tiện thông tin đại chúng nói quá nhiều về tiêu cực mà ít nói về cái tốt 
gây ngộ nhận cho các em. Cùng với sức ép của thi cử, bệnh thành tích trong giáo 
dục...là những thực trạng cần được cải tiến vì nó có hại bởi vô tình thầy cô dạy 
cho học trò thiếu tính trung thực.
2. Nguyên nhân của thực trạng.
 Nguyên nhân của thực trạng thì có nhiều. Song với sáng kiến này ở cương 
vị là người trực tiếp làm giáo viên chủ nhiệm tôi thấy cái tồn tại lớn nhất của 
nhà trường là phương pháp giáo dục thiếu đồng bộ, thiếu nhất quán đối với học 
sinh chưa ngoan. Không ít giáo viên chỉ lo dạy chữ mà lơ là chuyện dạy người. 
Nhiều giáo viên bộ môn cho rằng: Giáo dục đạo đức cho học sinh là trách nhiệm 
của giáo viên chủ nhiệm, BGH, TPT, đội TNTP Hồ Chí Minh, hoặc giáo viên 
 8 Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc ta có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong 
nội dung của nhà trường THCS hiện nay nói chung và trường THCS LỆ CHI nói 
riêng trong đó có lớp 7d do tôi chủ nhiệm .
 Bên cạnh những nội dung giáo dục của nhà trường đã làm được, đó là giáo 
dục những giá trị đạo đức như: tinh thần yêu nước, độc lập tự chủ, đoàn kết, 
thân ái, cần kiệm....thì những đức tính như: lòng hiếu thảo đối với ông bà, cha 
mẹ, tôn sư trọng đạo, hiếu học, tình anh em, tình bạn bè, sự gắn bó với gia đình 
với cộng đồng...chưa được quan tâm đúng mức. Trước thực tế đó, tôi đã nhận 
thức được vai trò trách nhiệm của mình, có nhiệm vụ giáo dục những giá trị đạo 
đức tốt đẹp đó của dân tộc cho học sinh, nhằm làm cho học sinh có đủ bản lĩnh 
đứng trước sự tấn công của các mặt tiêu cực trong xã hội hàng ngày diễn ra và 
tham gia tích cực vào việc cải tạo xã hội.
 Để làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh ở lớp 7d nói riêng và 
học sinh trường THCS nói chung thông qua hoạt động giáo dục đòi hỏi mỗi giáo 
viên không chỉ làm tốt nhiệm vụ giảng dạy, trau rồi cho học sinh những tri thức, 
kĩ năng, kĩ xảo về các lĩnh vực khoa học tự nhiên, xã hội mà còn phải làm tốt 
nhiệm vụ giáo dục. Từ nhận thức đúng đắn này mà tôi và giáo viên của trường 
đã tự hoàn thiện mình về kiến thức cũng như kĩ năng tổ chức các hoạt động giáo 
dục nhằm mang lại hiệu quả như mong muốn.
 2. Các biện pháp giáo dục đạo đức cơ bản cho học sinh ở trường THCS 
 - Để giáo dục đạo đức cho học sinh được tốt, giáo viên đã phối hợp tốt, 
 đồng bộ các biện pháp cơ bản sau:
 - Không ngừng tăng cường kỉ cương trường học.
 - Thông qua các bộ môn văn hóa để giáo dục đạo đức.
 - Chú trọng đổi mới dạy học bộ môn Giáo dục công dân gắn chặt lí thuyết 
với thực hành.
 - Đẩy mạnh giáo dục đạo đức lồng vào hoạt động ngoại khóa, hoạt động 
Đoàn Đội.
 - Giáo dục đạo đức bằng gương người tốt việc tốt xung quanh các em, đặc 
biệt là tấm gương sáng của tất cả các thầy cô giáo trong trường.
 10 Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS
 Chính những điều nói trên giữa thầy và trò trong công tác giáo dục đạo đức 
cho học sinh sẽ giúp mối quan hệ giữa thầy và trò cởi mở hơn. Học trò dám thổ 
lộ tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của mình với thầy cô để mong tìm ở thầy cô 
lời khuyên dạy hữu ích, kịp thời trong những hành động, hay việc làm sai trái 
của mình.
5. Xây dựng chuẩn mực đạo đức cho học sinh.
 Chuẩn mực đạo đức là thước đo định lượng, định chuẩn cho học sinh vươn 
tới. Các chuẩn mực được xây dựng dựa trên nội dung năm điều Bác Hồ dạy và 
yêu cầu cụ thể thực tế của nhà trường đề ra.
 Xây dựng tiêu chuẩn đạo đức, xây dựng tiêu chuẩn con ngoan trò giỏi, 
đội viên tốt. Việc xây dựng các chuẩn mực về đạo đức, các nội quy, quy định 
của trường nhằm giúp học sinh hiểu được các quy định mà mọi học sinh phải 
thực hiện và rèn luyện theo. Bởi đó là khuôn mẫu mà các em phải học tập. Đây 
là vấn đề về nhận thức làm cho học sinh trong nhà trường hiểu và cùng thực 
hiện.
6. Dựa vào phong trào thi đua của học sinh trong nhà trường.
 Là biện pháp hữu hiệu nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học 
sinh. Bản tính của con người vốn là thích khen, không thích chê, mỗi cá nhân 
tập thể đều thích khen hơn chê... Do vậy việc tổ chức phong trào thi đua trong 
nhà trường đối với lứa tuổi thiếu niên là một việc rất cần thiết không thể thiếu 
được cho việc phát triển nhân cách và đạo đức của các em. Thực tế trường 
THCS Lệ Chi và bản thân lớp tôi chủ nhiệm đã tổ chức phong trào này. Ngay 
bước vào đầu năm học Hội đồng thi đua nhà trường đã phối hợp với đội sao đỏ, 
đội thiếu niên Tiền phong định ra các biểu điểm thi đua của từng nội dung thi 
đua cụ thể:
* Về nề nếp.
 - Đảm bảo sĩ số: 5 điểm.
 - Đồng phục đúng quy định: 5 điểm.
 - Vệ sinh lớp học sạch sẽ: 5 điểm
 - Tập thể dục giữ giờ đều, đẹp: 5 điểm
 12