Sáng kiến kinh nghiệm Tạo hứng thú cho học sinh trong các tiết hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
 ************************
 MÃ SKKN:
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH
TRONG CÁC TIẾT HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC 
 NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THCS
Lĩnh vực: Chủ nhiệm
Cấp học: Trung học cơ sở 
 NĂM HỌC 2016-2017 PHẦN THỨ NHẤT
 ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài: 
 Nh­ chóng ta ®· biÕt, môc tiªu gi¸o dôc phæ th«ng ®Æt ra lµ : Gióp häc sinh 
ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ chÊt, thÈm mÜ vµ c¸c kÜ n¨ng c¬ b¶n, 
ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸ nh©n, tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, h×nh thµnh nh©n c¸ch con 
ng­êi ViÖt Nam XHCN, x©y dùng t­ c¸ch vµ tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, chuÈn bÞ cho 
häc sinh tiÕp tôc häc lªn hoÆc ®i vµo cuéc sèng lao ®éng, tham gia x©y dùng vµ 
b¶o vÖ Tæ quèc.
 (LuËt Gi¸o dôc - 2005 ) 
 §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu gi¸o dôc nªu trªn, ngµnh Gi¸o dôc ®· chØ ®¹o c¸c cÊp 
gi¸o dôc tiÕn hµnh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc phï hîp ®Ó häc sinh ph¸t triÓn 
toµn diÖn, gãp phÇn h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh. Ho¹t ®éng gi¸o dôc 
ngoµi giê lªn líp lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng ®ã.
 Ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp lµ mét ho¹t ®éng gi¸o dôc hÕt søc quan träng 
gãp phÇn h×nh thµnh nh©n c¸ch con ng­êi. HiÖn nay, ®øng tr­íc xu thÕ héi nhËp, 
®Êt n­íc ®ang cÇn nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn 
®Êt n­íc. NÒn gi¸o dôc cña n­íc ta lµ nÒn gi¸o dôc x· héi chñ nghÜa cã tÝnh 
nh©n d©n, d©n téc, khoa häc, hiÖn ®¹i, lÊy chñ nghÜa M¸c - Lª nin vµ t­ t­ëng Hå 
ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng.
 Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 
16/2006/Q§- Bé GD-§T ngµy 5/5/2006 cña Bé tr­ëng GD-§T còng ®· nªu: 
Ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh, ®iÒu kiÖn 
cña tõng líp häc, båi d­ìng cho häc sinh ph­¬ng ph¸p tù häc, kh¶ n¨ng t­¬ng 
t¸c, rÌn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn; t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i 
niÒm vui, høng thó vµ tr¸ch nhiÖm häc tËp cho häc sinh.
 §Ó ®¸p øng xu thÕ héi nhËp, ch­¬ng tr×nh häc ngµy cµng n©ng cao, do nhu 
cÇu cña x· héi, do ®ßi hái cña cha mÑ häc sinh vµ ¸p lùc häc tËp ngµy cµng ®Ì 
nÆng lªn vai c¸c em. §ång thêi để tạo s©n ch¬i bæ Ých cho c¸c em nªn ë c¸c nhµ 
tr­êng ®· tæ chøc c¸c H§GDNGLL. Đây là ho¹t ®éng gióp häc sinh cã thªm 
hiÓu biÕt, cã thªm th«ng tin, më réng nh·n quan khi c¸c em tham gia vµo ho¹t 
®éng, ®ång thêi h×nh thµnh cho c¸c em mét sè kü n¨ng nh­ giao tiÕp, lµm viÖc, 
tæ chøc c¸c ho¹t ®éng Mµ chØ cã th«ng qua H§GDNGLL míi cã ®iÒu kiÖn 
thuËn lîi ®Ó häc sinh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, rÌn luyÖn ®­îc nh÷ng kü n¨ng ®ã. 
Nhưng làm thế nào để xây dựng nội dung các tiết HĐGDNGLL vừa phù hợp với 
chủ điểm của từng tháng vừa tạo được sự hấp dẫn, hứng thú đối với học sinh? 
Điều đó khiến tôi rất trăn trở, băn khoăn. Víi nh÷ng suy nghÜ ®ã t«i m¹nh d¹n ®i 
 1/30 PHẦN THỨ HAI
 NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận:
1. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được hiểu như thế nào?
 - HĐGDNGLL được hiểu theo nhiều nghĩa rộng, hẹp khác nhau. Theo 
nghĩa hẹp, HĐGDNGLL là những hoạt động giáo dục được tổ chức theo các 
chủ đề giáo dục từng tháng với thời lượng 4 tiết/tuần. (Chương trình giáo dục 
cấp Trung học, Ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ-BGD&ĐT ngày 
05 tháng 5 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). Với quan niệm 
này thì HĐGDNGLL, Hoạt động tự chọn và Hoạt động tập thể (sinh hoạt toàn 
trường dưới cờ, sinh hoạt lớp, sinh hoạt Đội TNTP HCM) là những hoạt động 
giáo dục độc lập với nhau trong nhà trường.
 Theo nghĩa rộng, Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động giáo dục trong và 
ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng 
khiếu, giúp đỡ học sinh yếu phù hợp đặc điểm tâm lí, sinh lí lứa tuổi học sinh 
trung học. Hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp được tiến hành thông qua việc 
dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn trong Chương trình giáo dục phổ 
thông cấp Trung học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.
 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt động ngoại khoá, hoạt 
động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hoá; hoạt động 
bảo vệ môi trường; lao động công ích và các hoạt động xã hội khác”.(Điều 29, 
Điều lệ trường trung học, Ban hành kèm theo Thông tư số 41/2010/TT-BGDĐT 
ngày 30 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). 
 Theo quan niệm này thì ngoài hoạt động dạy học các môn học bắt buộc và 
dạy học tự chọn trong chương trình giáo dục Trung học do Bộ trưởng Bộ GD - 
ĐT ban hành, tất cả các hoạt động giáo dục còn lại ở trường trung học, kể cả 
hoạt động giáo dục tập thể đều là HĐGDNGLL.Quan niệm này cũng tương 
đồng với quan niệm về HĐGDNGLL trong các sách Hướng dẫn giáo viên về 
HĐGDNGLL ở THCS, THPT và theo tôi quan niệm như vậy là hợp lí bởi vì:
 - HĐGDNGLL chủ yếu cũng là các hoạt động tập thể theo quy mô nhóm, 
lớp, trường và một trong những mục tiêu của HĐGDNGLL cũng là nhằm giáo 
dục ý thức tập thể cho học sinh.
 - Mặt khác, nội dung, hình thức sinh hoạt lớp, sinh hoạt toàn trường dưới 
cờ trên thực tế không chỉ là họp, kiểm điểm, phổ biến nhiệm vụ mà nội dung, 
hình thức rất phong phú, đa dạng, gắn liền với các chủ đề và hình thức 
 3/30 3. Các đặc điểm của HĐGDNGLL ở trường Trung học cơ sở :
3.1. HĐGDNGLL phù hợp với đặc điểm lứa tuổi HS:
 Lứa tuổi HS trung học cơ sở là lứa tuổi rất hồn nhiên, hiếu động, thích tìm 
tòi, khám phá, thích gần gũi thiên nhiên, thích cùng sinh hoạt, vui chơi với bạn 
bè. Các em rất hứng thú và nhiệt tình tham gia vào những hoạt động tập thể nhẹ 
nhàng, sinh động, vui tươi, đa dạng ở nhà trường và cộng đồng. Do vậy, 
HĐGDNGLL là rất phù hợp với đặc điểm lứa tuổi các em và có khả năng huy 
động sự tham gia tích cực của HS.
3.2. HĐGDNGLL mang tính chất linh hoạt, mềm dẻo, mở hơn hoạt động dạy học:
 Nếu như hiện nay, việc dạy học các môn văn hoá chịu sự chi phối khá chặt 
chẽ về thời điểm, thời lượng, tài liệu học tập, về quy mô tổ chức dạy học, về nội 
dung dạy học thì HĐGD NGLLlại mang tính chất linh hoạt, mềm dẻo, mở 
hơn hoạt động dạy học về tất cả các mặt: quy mô, địa điểm, hình thức hoạt động, 
thời điểm, thời lượng, lực lượng tham gia tổ chức và điều khiển 
 Cụ thể là:
 - HĐGDNGLL có thể tổ chức theo những quy mô khác nhau như: theo 
nhóm, theo lớp, theo khối lớp, theo trường hoặc liên trường. 
 - HĐGDNGLL có thể tổ chức tại nhiều địa điểm khác nhau ở trong hoặc 
ngoài nhà trường như: lớp học, thư viện, phòng đa năng, phòng truyền thống, 
sân trường, vườn trường, công viên, vườn hoa, viện bảo tàng, các di tích lịch sử 
và văn hóa, các danh lam thắng cảnh, các công trình công cộng hoặc ở các địa 
điểm khác ngoài nhà trường có liên quan đến chủ đề hoạt động.
 - Thời điểm tổ chức HĐGDNGLL cũng rất linh hoạt. Tùy theo quy mô và 
tính chất, có thể tổ chức hoạt động vào giờ ra chơi; vào giờ nghỉ giữa các tiết 
học; có thể vào giờ nghỉ trưa; có thể trong tiết sinh hoạt dưới cờ, tiết sinh hoạt 
lớp; có thể vào một buổi trong tuần, cuối tuần hoặc vào ngày chủ nhật, ngày 
lễ,
 HĐGDNGLL cũng cần tổ chức xen kẽ giữa các lớp và khối lớp để tận dụng 
tối đa phòng học đa năng, phòng truyền thống, sân trường, vườn trường và các 
địa điểm khác trong trường.
 - Cùng một chủ đề, một nội dung giáo dục nhưng HĐGDNGLL có thể tổ 
chức theo nhiều hình thức hoạt động khác nhau, tùy theo lứa tuổi HS và điều 
kiện cụ thể của từng lớp, từng trường, từng địa phương. Ví dụ:
 + Cũng là giáo dục an toàn giao thông nhưng có trường, có lớp tổ chức 
diễn tiểu phẩm và thảo luận về tiểu phẩm, có trường, có lớp tổ chức cho HS xem 
băng hình và thảo luận, hoặc tổ chức cho HS chơi các trò chơi hay xử lí tình 
huống, đóng vai trong các tình huống có liên quan đến an toàn giao thông,
 5/30 bằng nhiều kênh khác nhau, với nhiều cách tiếp cận khác nhau; điều đó làm tăng 
tính hấp dẫn, đa dạng của hoạt động giáo dục và nâng cao hiệu quả giáo dục. 
4. Tầm quan trọng của HĐGDNGLL:
 Tổ chức có hiệu quả chương trình HĐGDNGLL có tiềm năng to lớn trong 
việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh. 
 - Thông qua HĐGDNGLL, các dạng hoạt động và giao lưu được thiết lập 
góp phần giúp học sinh được tiếp cận, gia nhập đời sống xã hội một cách tích cực 
và chủ động. Học sinh thiết lập được các mối quan hệ với các đối tượng khác 
nhau trong xã hội, được tham gia vào các lĩnh vực hoạt động xã hội với các chức 
năng khác nhau, được trải nghiệm thực tế... Qua đó học sinh không chỉ phát huy 
được những năng lực của mình mà còn có cơ hội vận dụng những điều đã học vào 
thực tiễn cuộc sống ở những mức độ nhất định. Đó là thế mạnh nổi bật của 
HĐGDNGLL so với các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường phổ thông. 
 - Tổ chức HĐGDNGLL góp phần thỏa mãn các nhu cầu đa dạng của học 
sinh. Đặc biệt đối với học sinh THCS, nhu cầu hoạt động và giao lưu của các em 
phát triển rất đa dạng và phong phú. HĐGDNGLL đã giúp học sinh lấy lại sự 
cân bằng về mặt tâm lý, thỏa mãn các nhu cầu tinh thần để phát triển các thái độ 
tình cảm phù hợp với đặc điểm lứa tuổi THCS.
 - Để tổ chức hiệu quả HĐGDNGLL, nhà trường phổ thông cần huy dộng, 
phối hợp gia đình học sinh và các lực lượng xã hội khác nhau cùng tham gia hỗ 
trợ cơ sở vật chất, quản lý, đánh giá và giám sát các hoạt động của học sinh. 
Nhờ đó các lực lượng giáo dục có thể phối hợp với nhau tạo nên môi trường 
giáo dục thống nhất, thuận lợi cho sự phát triển của học sinh. 
 - HĐGDNGLL ở trường phổ thông được thiết kế với chương trình mang tính 
mềm dẻo, linh hoạt. Tính mềm dẻo thể hiện từ việc lựa chọn nội dung, hình thức 
hoạt động sao cho phù hợp với nhu cầu, khả năng của học sinh, với điều kiện của 
trường, lớp, địa phương... Đó còn là sự linh hoạt trong việc sử dụng quĩ thời gian 
thực hiện chương trình HĐGDNGLL sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Nhờ đó kết 
quả giáo dục học sinh sẽ đáp ứng được các yêu cầu giáo dục toàn diện. 
II. Cơ sở thực tiễn:
1. Thực tiễn việc thực hiện tiết HĐGDNGLL ở các trường THCS hiện nay :
 HiÖn nay, t¹i c¸c Tr­êng THCS ®· triÓn khai thùc hiÖn c¸c tiÕt 
H§GDNGLL theo ®óng quy ®Þnh.Tuy nhiên, từ thực tế giảng dạy các tiết 
HĐGDNGLL, giáo viên chủ nhiệm gặp những thuận lợi và khó khăn sau đây :
 * Thuận lợi:
 - Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sắc của Phòng giáo dục, Ban giám hiệu và 
sự giúp đỡ của khối chủ nhiệm trong nhà trường.
 7/30 2. Thực trạng việc thực hiện HĐGDNGLL ở nhà trường: 
 HiÖn nay, viÖc tæ chøc c¸c tiÕt H§GDNGLL ®· ®­îc triÓn khai réng r·i ë 
c¸c khèi líp trong nhµ tr­êng. Trong nhiÒu n¨m qua, tr­êng tôi ®· thùc hiÖn 
nghiªm tóc c¸c tiÕt H§GDNGLL theo ®óng Ph©n phèi ch­¬ng tr×nh cña Bé Gi¸o 
dôc & §µo t¹o. Gi¸o viªn chñ nhiÖm ®· ®­îc trang bÞ ®ñ s¸ch gi¸o viªn, s¸ch 
tham kh¶o, tæng phô tr¸ch ®­îc tham gia c¸c líp tËp huÊn vÒ kü n¨ng tæ chøc 
®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng. Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng lu«n quan t©m chØ ®¹o s¸t 
sao tíi viÖc tæ chøc c¸c H§GDNGLL. C¸c tiÕt chuyªn ®Ò H§GDNGLL ®­îc tæ 
chøc ®Òu ®Æn 2 chuyªn ®Ò/ häc k× vµ ®­îc s¾p xÕp thêi gian thùc hiÖn phï hîp ®Ó 
gi¸o viªn ®¹i diÖn vµ c¸n bé líp cã thÓ tham dù ®Çy ®ñ. Gi¸o viªn chñ nhiÖm ®a 
sè cßn trÎ tuæi nªn rÊt n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, tiÕp cËn víi c«ng nghÖ th«ng tin 
nhanh. Nhµ tr­êng lu«n s½n sµng ®ãn nhËn c¸c chuyªn ®Ò H§GDNGLL cÊp 
quËn mµ phßng GD- §T giao phã vµ ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. 
 Phong trµo v¨n nghÖ, thÓ dôc thÓ thao cña nhµ tr­êng ph¸t triÓn t­¬ng ®èi 
m¹nh. Häc sinh tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ. Nhµ tr­êng cè g¾ng ®Çu 
t­ nh÷ng trang thiÕt bÞ ®Ó phôc vô cho H§GDNGLL nh­ loa ®µi, ®µn, trang phôc 
biÓu diÔn.
 Tuy vËy, c¸c H§GDNGLL cña nhµ tr­êng vÉn ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao do ®iÒu 
kiÖn c¬ së vËt chÊt cña nhµ tr­êng kh«ng ®ång bé, ch­a ®Çy ®ñ vµ ®· cò háng. 
 VÒ phÝa häc sinh, c¸c em ch­a ph¸t huy m¹nh mÏ tÝnh tÝch cùc chñ ®éng 
trong c¸c ho¹t ®éng. C¸c em ch­a ®­îc tËp huÊn ®Çy ®ñ c¸c kÜ n¨ng nh­ : KÜ 
n¨ng tham gia, kÜ n¨ng giao tiÕp, hßa nhËp; kÜ n¨ng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng; kÜ 
n¨ng qu¶n lÝ, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng tËp thÓ.
 VÒ phÝa gi¸o viªn, mét sè Ýt GVCN cßn lóng tóng ë kh©u tæ chøc thùc hiÖn 
vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn ®Ó t¹o høng thó cho häc sinh. Mét sè GVCN cßn ch­a 
khai th¸c hÕt nh÷ng tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña häc sinh trong viÖc x©y dùng, tæ 
chøc c¸c H§GDNGLL. Mét sè kh¸c do h¹n chÕ trong viÖc øng dông c«ng nghÖ 
th«ng tin vµo d¹y häc, do h¹n chÕ thêi gian, kinh phÝ nªn viÖc tæ chøc c¸c 
H§GDNGLL cho häc sinh cßn ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao. Thùc tr¹ng tæ chøc c¸c 
H§GDNGLL cña tr­êng tôi trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, míi chØ dùa vµo nhËn 
thøc, kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña gi¸o viªn, s¸ch tµi liÖu tham kh¶o Ýt cho nªn chÊt 
l­îng c¸c H§GDNGLL ch­a ®­îc n©ng cao, c¸ biÖt cã nh÷ng tiÕt häc cßn ch­a 
®¹t kÕt qu¶ nh­ mong muèn.
 Thùc tÕ, mét sè n¨m gÇn ®©y, Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng ®· hÕt søc quan 
t©m tíi viÖc chØ ®¹o tæ chøc cã hiÖu qu¶ c¸c H§GDNGLL vµ ®· thu ®­îc kÕt 
qu¶ ®¸ng ghi nhËn. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®ã, Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng ®· 
¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p chØ ®¹o rÊt cô thÓ cho c¸c tiÕt H§GDNGLL ë tr­êng.
 9/30