Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng Lớp 7/2 thành tập thể đoàn kết, tích cực chủ động, phát huy khả năng tự quản tự giác của học sinh thông qua công tác chủ nhiệm

 PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
 Đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp cho học sinh phát triển về tư duy 
 sáng tạo, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của các em đồng thời học sinh 
 được bồi dưỡng tính tự học, tự rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực 
 tiễn, tạo động cơ tình cảm, hứng thú, niềm vui trong học tập của học sinh.
 Năm học 2017 - 2018 là năm học tiếp tục thực hiện “Trường học thân thiện 
 và học sinh tích cực”. Chính vì vậy, việc xây dựng và tổ chức lớp có khả năng tự 
 quản là hết sức cần thiết và quan trọng, nhằm xây dựng một môi trường giáo dục 
 trật tự, kỉ cương xứng đáng là nơi đào tạo con người có văn hoá, có nếp sống văn 
 minh, con người có cả đức và tài. Giáo dục được xác định là “quốc sách hàng 
 đầu”, bởi vì giáo dục là quá trình tác động đến thế hệ trẻ về đạo đức, tư tưởng và 
 hành vi nhằm hình thành niềm tin, lí tưởng, động cơ, thái độ và hành vi ứng xử 
 đúng đắn trong xã hội.
 Với vai trò là người giáo viên chủ nhiệm lớp, tôi luôn luôn mong muốn học 
 sinh của mình chăm ngoan, học giỏi, giống như lời Bác Hồ từng nói: “Trẻ em như 
 búp trên trên cành, biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan” để giúp các em tự 
 tin, đủ bản lĩnh bước vào đời mà không phải ngỡ ngàng trước muôn vàn khó 
 khăn. Đó chính là lí do vì sao giáo dục luôn luôn được coi là quốc sách hàng đầu.
 Qua thực tế trong trường học và qua công tác chủ nhiệm, tôi nhận thấy rằng 
 đại đa số những lớp có kết quả học tập tốt đều là những lớp có tổ chức nề nếp tốt, 
 có sự đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau trong nội bộ lớp. Bên cạnh đó, tập thể các lớp có 
 tinh thần tập thể, tự quản cao sẽ góp phần xây dựng nề nếp tự quản tốt trong nhà 
 trường.
 Vậy để làm sao tập thể lớp đoàn kết vững mạnh và phát huy hết khả năng 
 tự quản cao, đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng môi trường lớp học có nề 
 nếp trong học tập và trong sinh hoạt tập thể một cách hợp lí, nhằm nâng cao tính 
 đoàn kết trong học sinh. Đây là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan trọng và cần thiết 
 trong công tác giáo dục nhân cách cho học sinh. 
 - 1 - 5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: điều tra bằng phiếu hỏi
- Điều tra về tình hình hoàn cảnh gia đình học sinh trong lớp.
- Điều tra thực trạng tình hình học tập của cá nhân học sinh trong lớp
5.3. Phương pháp phỏng vấn
- Phỏng vấn trực tiếp từng học sinh 
 - 3 - 2.2. Tích cực: Tính tích cực của học sinh được biểu hiện: học sinh chịu khó 
tự giác thực hiện các hoạt động học tập, quyết tâm hoàn thành công việc được 
giao. 
 2.3. Tự giác, tự quản: là tính tự giác của mọi học sinh, của tập thể học sinh. 
Tự giác thực hiện nội quy, quy định của nhà trường, của Đoàn đội, của lớp. Giám 
sát lẫn nhau xây dựng phong trào mọi người tự quản sẽ có tập thể tự quản tốt dưới 
sự hướng dẫn, cố vấn của giáo viên chủ nhiệm.
 2.4. Công tác chủ nhiệm: là những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các 
tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong 
tất cả các năm tiếp theo của cấp học. 
 Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật 
chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở 
thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh 
vững mạnh. 
3. Thực trạng về xây dựng lớp 7/2 thành tập thể đoàn kết, tích cực, chủ động, 
phát huy khả năng tự quản, tự giác của học sinh thông qua công tác chủ 
nhiệm
 Hiện nay trong nhà trường vấn đề giáo dục các em tốt về cả học lực và 
hạnh kiểm đang là vấn đề mà thầy cô giáo nào cũng gặp phải rất nhiều khó khăn, 
trong khi với sự tiến bộ của xã hội không ít ảnh hưởng đến các em. Trong những 
năm gần đây, do tác động phức tạp của xã hội đã ảnh hưởng phần lớn đến việc học 
tập cũng như đạo đức của học sinh, dưới tác động sự hiện đại về truyền thông 
giúp học sinh ngày càng có điều kiện phát triển toàn diện về thể chất, năng lực và 
trí tuệ thế nhưng không phải lúc nào cũng tác động tích cực mà đôi khi tác động 
tiêu cực đến học sinh.
 Lứa tuổi THCS là lứa tuổi mà các em đang phát triển tâm sinh lí nhưng kiến 
thức, vốn hiểu biết của các em còn hạn chế dẫn đến một số học sinh thiếu ý thức, 
lười học, trốn học chơi game, vô lễ với thầy cô và người lớn, yêu đương sớm.
 Bên cạnh đó gia đình cũng có phần nào ảnh hưởng rất sâu sắc đến học sinh: 
một số gia đình vì kinh tế khó khăn nên chỉ lo làm ăn kiếm sống không chăm lo, 
 - 5 - tập của các tổ viên và tổng hợp báo cáo cho lớp trưởng, lớp phó vào ngày thứ 6 
hằng tuần.
 Bàn trưởng: Có nhiệm vụ kiểm tra sách, vở, dụng cụ học tập và trang phục 
của bạn ngồi cùng bàn
 Với một số vị trí như trên thì mỗi học sinh trong lớp đều có thể tham gia 
làm cán sự lớp. Giáo viên chủ nhiệm có thể thay đổi vị trí trên cho các học sinh 
trong lớp nhằm giúp các em tự tin và đặc biệt là các học sinh nhút nhát cũng có cơ 
hội để làm cán sự lớp. Giáo viên chủ nhiệm nên khuyến khích mỗi học sinh phát 
huy tính sáng tạo, cách điều hành riêng của mình.
 3.2. Thực trạng về công tác bồi dưỡng đội ngũ tự quản 
 Một tập thể lớp chỉ trở nên vững mạnh trước hết phải có đội ngũ cán sự tốt, 
quan tâm sâu sắc về các hoạt động của lớp. Chính vì vậy giáo viên chủ nhiệm cần 
có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tự quản thông qua việc thực hiện các nhiệm 
vụ, các hoạt động. Sau đây là một số biện pháp như sau:
 - Đầu tiên giáo viên chủ nhiệm cần chuẩn bị cho các sự lớp 1 số sổ ghi chép 
theo từng vị trí cán sự lớp để các em ghi lạ các công việc hằng ngày và báo với 
giáo viên chủ nhiệm vào ngày sinh hoạt lớp. Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm cần 
phải gặp riêng trao đổi với cán sự lớp hay nói cụ thể là : “cuộc họp kín” vừa để 
nắm được cụ thể chi tiết hơn tình hình của lớp và các mong muốn của cán sự lớp.
 - Giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò là người cố vấn và bồi dưỡng cán sự lớp, 
chứ không phải là khoáng trắng cho cán sự lớp vì làm như vậy các thành viên 
trong lớp sẽ đối lập với vai trò của cán sự lớp..
 - Giáo viên chủ nhiệm cần bồi dưỡng cho học sinh năng lực tự quản trong 
buổi đầu giờ, tiết vắng giáo viên: chẳng hạn bắt hát đầu giờ hoặc cho kiểm tra, 
làm các bài tập khi giáo viên vắng tiết do có việc đột xuất.
 3.3. Thực trạng về việc xây dựng kế hoạch chủ nhiệm ngay từ đầu năm 
học 
 Là giáo viên chủ nhiệm qua nhiều năm công tác, tôi từng tiếp xúc với tất cả 
các em tùy theo hoàn cảnh gia đình và đối tượng học sinh, qua thực tế giảng dạy, 
qua các tiết sinh hoạt lớp, các buổi học ngoại khóa bản thân tôi xin đưa ra một số 
 - 7 - ngày thứ 6 tôi họp ban cán sự trước để nắm bắt thông tin trong tuần qua và đến 
 thứ 7 giờ sinh hoạt lớp dễ trao đổi với lớp hơn.
 Bên cạnh đó tôi liên hệ với giáo viên chủ nhiệm của năm lớp 6 để xác 
 minh và tìm hiểu về những em chưa ngoan cũng như các em có học lực trung bình 
 - yếu trong lớp 6 để hiểu hơn về các em. Thông qua các thông tin đó tôi đã nắm rõ 
 từng em trong lớp. Và sau khi ổn định được hai tuần đầu tiên thì tôi mời họp Phụ 
 huynh học sinh, thông qua buổi họp học sinh đầu năm tôi càng nắm rõ hơn về gia 
 đình của từng em, tôi đưa ra các nội quy qui định cụ thể của trường và của lớp, tôi 
 photo phát cho phụ huynh học sinh để nắm bắt kịp thời và cho xác nhận bằng việc 
 kí, đây là động tác để tôi so sánh với chữ kí trong sơ yếu lí lịch. Ngoài ra tôi 
 thường xuyên liên hệ với phụ huynh học sinh qua sổ theo dõi hàng tuần mà trong 
 tiết sinh hoạt lớp vào ngày thứ 6 mỗi tuần, để từ đó phụ huynh học sinh nắm bắt 
 được thông tin hằng tuần, đôi khi trong ngày đó các em có biểu hiện gì thì tôi trao 
 đổi với phụ huynh học sinh thông qua điện thoại hoặc mời gặp riêng.
 3.5. Thực trạng về tổ chức tiết sinh hoạt cuối tuần
 Trên thực tế vào tiết sinh hoạt lớp là các em cảm thấy thoải mái nhất tuy 
nhiên nếu tổ chức tiết sinh hoạt cuối tuần rập khuôn : Nhận xét, phê bình và kiểm 
điểm thì sẽ rất nhàm chán. Chính vì vậy tổ chức có chất lượng giờ sinh hoạt lớp và 
các buổi sinh hoạt tập thể tốt thì với mô hình xây dựng lớp học tập thể đoàn kết, 
tích cực chủ động, phát huy khẳ năng tự quản tự giác của học sinh, đây là cơ hội 
thử thách, rèn luyện và đây cũng là cơ hội để các em gần gũi nhau hơn.
 Giáo viên chủ nhiệm chỉ đóng vai trò định hướng cho lớp. Cán sự lớp đảm 
nhận vai trò chủ trì tiết sinh hoạt lớp trên quan điểm : dân chủ, công bằng bên 
cạnh đó các thành viên trong lớp đều có thể phê và tự phê bình cá nhân nào đó vi 
phạm nội quy. Lớp sẽ có những phần thưởng cho các em có thành tích trong học 
tập để động viên và cũng là cái gương để các học sinh khác noi theo.
 Qua chương trình đó sẽ hình thành cho học sinh khi nhìn nhận một vấn đề 
thì phải tuyên dương trước và phê bình sau, giúp các em có thể tự dàn dựng cho 
một chương trình hoạt động hay một tiết mục nào đó.
 - 9 - 6. Giải pháp về việc xây dựng lớp 7/2 thành tập thể đoàn kết , tích cực, chủ 
động, phát huy khả năng tự quản, tự giác của học sinh thông qua công tác chủ 
nhiệm
 6.1. Giáo viên chủ nhiệm cần giải quyết các vấn đề trong lớp chủ nhiệm, 
trong giờ sinh hoạt 
 Trong một tập thể lớp, việc nảy sinh mỗi buổi học là điều không thể tránh 
khỏi, giáo viên chủ nhiệm phải có mặt với lớp vào mười lăm phút đầu buổi, nếu 
buổi nào giáo viên chủ nhiệm không có tiết dạy, thấy không cần thiết cũng phải 
đến lớp. Giáo viên đến lớp như vậy để giúp các em ôn bài, chuẩn bị bài mới hoặc 
có sự việc gì xảy ra ở buổi học trước kịp thời chấn chỉnhNếu thực hiện tốt khâu 
sinh hoạt đầu buổi, học sinh sẽ ổn định tâm thế để bước vào tiết học đầu tiên tốt 
hơn, kể cả các tiết học sau.
 Sau mỗi buổi học, xét thấy có việc gì cần giải quyết ngay, giáo viên yêu cầu 
các em ở lại năm, mười phút để làm việc nhưng giáo viên không hoàn toàn giao 
cho các em mà phải để ý đến lớp thường xuyên, kịp thời nhắc nhở, động viên.
 Giáo viên chủ nhiệm cần phải biết phát huy khả năng làm việc của cán sự 
lớp, nhất là lớp trưởng. Định hướng cho cán sự lớp làm việc, tôn trọng ý kiến đề 
xuất, cách làm việc của các em, giáo viên giúp cán sự lớp làm việc là chính thay vì 
làm tất cả. Cán sự lớp gần gũi, sát với lớp nhiều hơn giáo viên chủ nhiệm nên các 
em giúp giáo viên giải quyết các vấn đề của lớp nhanh hơn, có hiệu quả tốt, giáo 
viên chủ nhiệm đỡ vất vả hơn.
 Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn có một số học sinh thường chán ngán giờ sinh 
hoạt lớp, thậm chí có trường hợp vài em bỏ trốn. Sở dĩ có hiện tượng này vì giờ 
sinh hoạt lớp chủ yếu là kiểm điểm những sai sót của một số em vi phạm nội quy 
của trường, lớp. Vì vậy, giáo viên phải tạo không khí vui vẻ, thoải mái trong giờ 
này. Giáo viên cho lớp nhận xét, đánh giá hoạt động trong tuần với thời gian ngắn, 
dành thời gian nhiều hơn cho việc vạch ra phương hướng tuần tới, sinh hoạt văn 
nghệ, thi sáng tác thơ văn Những em vi phạm nội quy cần hầu hết đều nhận thấy 
sai lầm của mình, kể cả học sinh cá biệt, các em vừa hối hận vừa xấu hổ. Nếu tập 
thể lớp cứ tập trung vào sai sót của bạn mà phê bình, chỉ trích, nặng lời thay vì 
 - 11 - 6.3. Giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng kế hoạch cụ thể, rõ ràng
 Giáo viên chủ nhiệm lập sổ chủ nhiệm theo mẫu qui định của nhà trường, 
giáo viên phải ghi chép đầy đủ và chi tiết như:
 - Theo dõi học sinh mọi mặt theo định kì, có nhận xét cụ thể đối với từng 
em.
 - Ghi rõ, cụ thể số điện thoại liên lạc của gia đình.
 - Lập danh sách học sinh chia theo tổ.
 - Danh sách các thầy cô bộ môn (họ, tên, địa chỉ, thay đổi).
 - Lên kế hoạch hoạt động của ngày, của tuần và của tháng như nội dung, 
phân công và thời gian thực hiện sau gây hứng thú cho học sinh.
 - Giáo viên chủ nhiêm cần phải có một quyển sổ riêng theo dõi tình hình học 
của học sinh ở mỗi buổi học thông qua tiết sinh hoạt, quyển sổ cần ghi: 
 + Họ và tên học sinh.
 + Số điện thoại, tuyên dương và phê bình của mỗi cá nhân học sinh, đặc 
điểm tâm sinh lí của mỗi học sinh, hoàn cảnh gia đình.
 + Lỗi học sinh vi phạm , biện pháp xử lí.
 + Số lần vi phạm. Hiệu quả sau mỗi lần vi phạm.
 + Mức độ vi phạm dẫn đến mức độ xử lí.
 + Số lần cam kết giữa học sinh với phụ huynh và học sinh với giáo viên chủ 
nhiệm.
 6.4. Phối hợp cùng ban giám hiệu nhà trường, giáo viên bộ môn, Tổng 
phụ trách đội, ban cán sự lớp
 Giáo viên chủ nhiệm kết hợp ban cán sự và tập thể lớp để họp và bầu xét 
thi đua - khen thưởng cho những học sinh có thành tích trong học tập và trong hoạt 
động đảm bảo tính công bằng, dân chủ gây sức thuyết phục đối với học sinh, đồng 
thời kỉ luật những học sinh không tiến bộ, mắc những sai lầm: Khen thưởng trước 
lớp, khiển trách trước lớp. Khen thưởng trước trường : tùy theo thành tích. Khiển 
trách trước trường: tùy theo mức độ vi phạm, số lần vi phạm.
 Phối hợp với giáo viên bộ môn
 - 13 -