SKKN Kinh nghiệm chỉ đạo giáo viên bộ môn Ngữ văn thực hiện dạy học kiến thức liên môn cho bài Mùa xuân của tôi - Vũ Bằng, trong chương trình Ngữ văn 7 nhằm nâng cao hứng thú h

 I – MỞ ĐẦU
 1. Lí do chọn đề tài
 Xã hội ngày càng phát triển, đời sống người dân đang dần được cải thiện. 
Điều đó tác động không nhỏ đến công tác giáo dục, tạo động lực cho việc 
chúng ta tìm ra nhân tài cho đất nước thông qua việc các em hứng thú học và 
cảm thụ các giờ văn. Nhưng trước sự mở cửa của đất nước trong xu thế hội 
nhập về kinh tế thì vị trí môn Ngữ văn trong nhà trường ngày càng bị xem 
nhẹ, đặc biệt là đối với học sinh, học văn các em xem như là một sự ép buộc 
(nhất là trong việc lựa chọn học sinh giỏi đi dự thi HSG môn Ngữ văn cấp 
Huyện, trước định hướng của phụ huynh học sinh các em càng ngại và không 
muốn đi thi HSG môn này). Cũng vì thế mà hiện nay chúng ta có thể thấy có 
một số em rất giỏi về làm kinh tế hay giỏi về nhiều ngoại ngữ nhưng không 
thể hiểu nổi ý nghĩa của một câu ca dao, tục ngữ đơn giản; không biết cách 
viết một câu đơn theo đúng nghĩa của nó. Là một giáo viên dạy môn Ngữ văn, 
hẳn mỗi lần chấm bài làm của học sinh chúng ta phải bật cười vì những câu 
không có nghĩa, hay trên lớp khi dạy học xong một bài văn bản, bài 
thơchúng ta cho học sinh phát biểu cảm nghĩ của mình với bài vừa học thì 
khi phát biểu của các em vừa dứt cũng là tràng cười của cả lớp ngả nghiêng, 
thế nhưng cũng đằng sau tiếng cười ấy lại là một nỗi chua xót đắng cay và 
những giọt nước mắt cảm thấy hổ thẹn thay vì sản phẩm ấy là của mình. Vì 
vậy, công việc dạy học đối với giáo viên Ngữ văn đòi hỏi làm sao phải lôi 
cuốn được học sinh ham thích tiết học văn bản để từ đó viết bài văn, tự 
nguyện đăng kí được dự thi học sinh giỏi môn Ngữ văn từ cấp trường trở lên, 
đó là một việc làm thường xuyên của giáo viên nói chung đặc biệt đối với 
giáo viên dạy môn Ngữ văn. Đây là một công việc mà người dạy học có thể 
đánh giá mức độ thành thạo về kĩ năng, mức độ tiếp thu kiến thức và tâm thế 
sau tiết học của học sinh, qua đó mà chúng ta có thể phần nào tự đánh giá 
công việc dạy học của mình và có biện pháp điều chỉnh sao cho hợp lí, phù 
hợp với tình hình học tập của học sinh. 
 Tuy nhiên, không phải lúc nào bộ môn Ngữ văn cũng lôi cuốn hứng thú 
đối với học sinh và tất cả học sinh cũng được giáo viên quan tâm đúng mức. 
Trong thời gian tham gia chỉ đạo chuyên môn ở Tổ xã hội cũng như thực tế đã 
đứng lớp giảng dạy môn Ngữ văn nhiều năm, tôi thấy nhiều thầy cô giáo 
chưa quan tâm đến vấn đề này vì khi đến những tiết văn bản giáo viên thường 
cung cấp kiến thức phần lớn đủ theo hệ thống câu hỏi ở sách giáo khoa, ít tìm 
tòi bổ sung, mở rộng kiến thức ở các bộ môn khác và không kích thích khả 
năng khám phá, sáng tạo của học sinh; “phớt lờ” cần biết thái độ học sinh đối
 1 II – NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1/ Cơ sở lí luận của Sáng kiến kinh nghiệm 
 Nghị quyết TW 4 khoá VII, Nghị quyết TW 2 khoá VIII và được pháp 
 chế hóa trong Luật Giáo dục ( sửa đổi) như sau:
 Nghị quyết TW 2 (khoá VIII) nêu rõ: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp 
giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy 
sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và 
phương tiện hiện đại vào trong quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời 
gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại học.”
 Điều 24.2. Luật Giáo dục quy định: “Phương pháp giáo dục phổ thông 
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh; phù hợp với đặc 
diểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ 
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm 
vui, hứng thú học tập cho học sinh”
 Chiến lược phát triển giáo dục 2001- 2010 (Ban hành kèm theo Quyết 
định số 201/2001/QĐ- TTg ngày 28 tháng 12 năm 2001 của Thủ tướng Chính 
phủ), ở mục 5.2. ghi rõ: “Đổi mới và hiện đại hoá phương pháp giáo dục. 
Chuyển từ việc truyền thụ tri thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng 
dẫn người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức; dạy cho 
người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách có hệ thống và 
có tư duy phân tích, tổng hợp; phát triển năng lực của mỗi cá nhân; tăng 
cường tính chủ động, tính tự chủ của học sinh, sinh viên trong quá trình học 
tập,...”
 Thực hiện công văn số 5555/BGDĐT-GDTrH ngày 08/10/2014của Bộ 
Giáo dục và Đào tạo và công văn số 1976/SGDĐT- GDTrH của Giám đốc Sở 
GD& ĐT Thanh Hóa ngày 20 tháng 10 năm 2014 V/v: Hướng dẫn sinh hoạt 
chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá; tổ chức và 
quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung học/trung tâm giáo dục 
thường xuyên qua mạng chỉ rõ về:
 * Mục đích: Giúp cho cán bộ quản lý, giáo viên bước đầu biết chủ động 
lựa chọn nội dung để xây dựng các chuyên đề dạy học trong mỗi năm học và 
các chuyên đề tích hợp, liên môn phù hợp với việc tổ chức hoạt động dạy học 
tích cực, tự lực, sáng tạo của học sinh; sử dụng các phương pháp và kĩ thuật 
dạy học tích cực để xây dựng tiến trình dạy học theo chuyên đề nhằm phát 
triển năng lực và phẩm chất của học sinh; 
 *Yêu cầu: Việc xây dựng các chuyên đề dạy học trong mỗi môn học, các 
chuyên đề tích hợp, liên môn và kế hoạch dạy học bộ môn phải nhằm góp 
phần thực hiện mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông, phù hợp với điều 
kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng học tập của học sinh;
 * Nội dung sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn về đổi mới PPDH và KTĐG
- Xây dựng chuyên đề dạy học: Trên cơ sở rà soát chuẩn kiến thức, kĩ năng, 
thái độ theo chương trình hiện hành và các hoạt động dự kiến sẽ tổ chức cho 
học sinh theo phương pháp dạy học tích cực, xác định các năng lực và phẩm 
chất có thể hình thành cho học sinh trong mỗi chuyên đề đã xây dựng.
 3 - Tăng cường khả năng thực hành, khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học 
sinh, giữa học sinh với nhau, giúp học sinh rèn luyện các khả năng ứng xử, 
giao tiếp.
- Thu hút cả lớp tham gia xây dựng bài.
 2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. 
 Trong năm học 2016 – 2017, qua mỗi tiết dự giờ của giáo viên bằng phiếu 
khảo sát học sinh 3 lớp 7 của trường tôi ở đầu học kì I ( Tháng 9/2016) cảm 
nhận về học môn Ngữ văn, tôi thu được kết quả :
 Lớp Sĩ số Thái độ , tình cảm đối với môn Ngữ văn
 Yêu thích Bình thường Không thích
 7A 36 16 (44,4%) 14(38,9%) 6(16,7%)
 7B 37 10(27,02%) 10(27,02%) 17(45,96%)
 7C 36 11(30,55%) 14(38,9%) 11(30,55%)
 Tổng 109 37(33,94%) 38(34,86%) 34(31,2%)
 * Chất lượng HSG môn Ngữ văn K6,7,8 cấp Huyện năm học 2015- 
2016 đạt được như sau : 
 Số HS Số HS Giải Giải Nhì Giải ba Giải KK Không đạt
 dự thi đạt giải nhất
 SL % SL % SL % SL % SL %
 9 9 0 0 1 11.12 3 33.33 5 55.55 0 0
 Kết quả cho thấy sự yêu thích học môn Ngữ văn và HS đạt giải có số 
chiếm tỉ lệ thấp, nguyên nhân do đâu ? Đó là câu hỏi đặt ra dành cho giáo viên 
phải suy nghĩ, trăn trở với bộ môn của mình, từ đó người quản lí có định 
hướng chỉ đạo cùng giáo viên tìm ra phương pháp đổi mới để gây hứng thú và 
yêu thích học môn Ngữ văn đối với học sinh
 3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
3.1. Giải pháp thực hiện 
 Tôi chỉ đạo tổ Chuyên môn thực hiện những giải pháp sau :
(1) Dự giờ đúc rút kinh nghiệm
(2) Lựa chọn - xây dựng nội dung kiến thức đưa vào bài phù hợp với bài dạy.
(3) Thử nghiệm sư phạm
(4)Chỉ đạo, tổ chức thực hiện 
3.2. Các biện pháp đã tổ chức thực hiện
 3.2.1. Về dự giờ đúc rút kinh nghiệm
 Vấn đề này đã được tất cả giáo viên trong nhà trường thực hiện theo 
nhiệm vụ được giao ngay từ đầu năm học trong Hội nghị công chức: mỗi giáo 
viên dự giờ ít nhất 01 tiết/ tuần ( 15 tiết/ học kì). Lâu nay việc dự giờ chúng ta 
thường xem nhẹ, sổ dự giờ chúng ta chỉ ghi cho đủ số tiết theo quy định để 
kiểm tra về mặt hồ sơ cho nên phần Rút kinh nghiệm trong sổ dự giờ về Ưu 
điểm và Nhược điểm giáo viên ghi chép rất sơ sài chiếu lệ; mặt khác khi dự 
giờ đồng nghiệp giáo viên chỉ chú ý nhiều đến trọng tâm kiến thức, thời gian 
 5 Tuy nhiên , trong thực tế đi dự giờ mọi người thường thấy không bổ ích, 
kiến thức chẳng có gì, thường hay tự đề cao mìnhđã có tâm lí ngại rồi mà 
bây giờ lại nhận xét đánh giá lại càng ngại. Cuối cùng, chỉ có người chỉ đạo 
chuyên môn là người đứng mũi chịu sào vì đây là sáng kiến của họ. Sau khi 
mọi người nhận xét, tôi là người chỉ đạo chuyên môn phải thâu tóm lại những 
mặt mạnh – yếu trong giờ dạy, chỉ ra được vấn đề, đối tượng mà tất cả mọi 
người đang quan tâm, còn thấy chưa đạt có như vậy thì mới có thể cùng thảo 
luận cho một tiết chung để khắc phục sự không yêu thích môn học đối với học 
sinh thì mới nâng cao hứng thú và tình cảm yêu mến phần văn bản nói riêng 
và môn Ngữ văn nói chung.
 Vì vậy, bằng kinh nghiệm từ những năm tôi còn đứng lớp, với việc cùng 
các giáo viên đi dự giờ đồng nghiệp của mình về thảo luận để có tiết dạy văn 
bản có sử dụng kiến thức của các môn học cùng cấp học như : Địa lí, Lịch sử, 
Âm nhạc, Mĩ thuật đúng nghĩa : tạo sự tích cực cho người học và tự bồi 
dưỡng kiến thức thường xuyên cho mỗi giáo viên nhằm tìm ra điểm yếu cho 
nhau phải thực hiện ngay từ khâu đầu tiên dự giờ góp ý phải chân thành.
3.2.2. Lựa chọn và xây dựng môn học phù hợp với bài dạy.
 Với văn bản ở SGK Ngữ văn 7, Tiết 63 : Mùa xuân của tôi – Vũ Bằng, là 
bài học được học trong chương trình cuối học kì I. 
Bước 1 : Tôi chỉ đạo giao cho một giáo viên phụ trách chính, cùng tôi phác 
thảo ý chính cho bài.
Bước 2 : Đưa ra tổ cùng thảo luận và bổ sung.
Bước 3 : Chọn phương án dạy là bài giảng điện tử trình chiếu trên Poweppoint
 Những kiến thức liên môn được lựa chọn sử dụng cho Văn bản : 
 Tiết 63 : MÙA XUÂN CỦA TÔI – Vũ Bằng 
được thể hiện như sau : 
 * Âm nhạc
Giúp học sinh cảm nhận sức sống cảnh vật, con người xuân sang tràn trề sự sống, 
tạo tiết học Văn bản bút kí có chất nhạc rộn ràng
Cụ thể : Lựa chọn bài hát có nội dung phù hợp với văn bản : Mùa xuân của tôi.
 7 nghệ thuật của dân tộc
 Với kiến thức môn Mĩ thuật tôi chỉ đạo lựa chọn :
- Những hình ảnh, lễ hội phù hợp với khung cảnh mùa xuân, phù hợp với nội 
dung từng đoạn từng bài, gần gũi với đời sống mà học sinh dễ nhận biết.
- Lựa chọn các loài hoa đặc trưng của mùa xuân ( hoa mai, hoa đào..) 
 * Môn GDCD
 Giáo dục học sinh yêu nét đẹp văn hóa của dân tộc mình, biết giữ gìn và phát huy 
những nét đẹp văn hóa đó.
 * Liên hệ địa phương : khi đón xuân có điểm tương đồng nào, miền nào ?
Mục đích : Giúp các em biết so sánh cảnh sắc quê hương nơi đang sinh sống với 
nội dung bài học, từ đó thêm yêu quê hương, đất nước mình, ý thức được trách 
nhiệm của mình với quê hương.
 * Tích hợp giáo dục môi trường
- Giáo dục các em biết bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, môi trường sống cho thiên 
nhiên – mùa xuân luôn được trường tồn.
 GIÁO ÁN CỤ THỂ: 
 Tiết 63: Văn bản MÙA XUÂN CỦA TÔI – Vũ Bằng
I-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. Kiến thức 
 * Môn Ngữ văn
 - Cảm nhận ®ược nét đặc sắc riêng của cảnh sắc mùa xuân của Hà Nội 
và Miền Bắc qua lòng “ sầu xứ”, tâm trạng day dứt của tác giả . 
 - Thấy được sự kết hợp tài hoa giữa miêu tả và biểu cảm trong văn bản 
tùy bút ; lời văn thấm đẫm cảm xúc trữ tình, dạt dào chất thơ. 
 - Cảm nhận được tình yêu quê hương đất nước tha thiết, sâu đậm của tác 
giả được thể hiện qua ngòi bút tài hoa, tinh tế, giàu cảm xúc, hình ảnh.
 * Môn Lịch sử:
 Khơi gợi, liên hệ tới những đặc điểm tình hình cơ bản nhất của lịch sử nước 
ta giai đoạn 1954- 1975.
 * Môn Giáo dục công dân
 Góp phần giáo dục củng cố kiến thức về truyền thống, yêu nước, giáo dục 
lí tưởng sống.
 2. Kĩ năng
 * Môn Ngữ văn
 9