SKKN Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn Giáo dục công dân ở trường Trung học cơ sở

 Skkn: Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn giáo dục công 
 dân ở trường trung học cơ sở 
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 
 TRƯỜNG. 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRONG 
 MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ. 
 Môn: Giáo dục công dân. 
 Năm học : 2017 – 2018 
 Skkn: Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn giáo dục công 
 dân ở trường trung học cơ sở 
 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ. 
1.Lí do chọn đề tài: 
 Thực hiện theo tinh thần đổi mới, nâng cao hiệu quả chất lượng giáo 
 dục, có nhiều tác động tích cực, thật sự đã gây được sự hứng thú cho học sinh 
 trong quá trình tiếp thu kiến thức, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo 
 của học sinh. Mục tiêu đào tạo của nhà trường là hình thành và phát triển 
 toàn diện nhân cách tốt đẹp của thế hệ trẻ, những công dân tương lai của đất 
 nước. Chính vì vậy, môn GDCD là một môn có vai trò quan trọng, góp phần 
 đào tạo học sinh thành những người lao động mới, vừa có tri thức khoa học, 
 vừa có đạo đức, vừa có năng lực hoạt động thực tiễn, vừa có phẩm chất chính 
 trị - tư tưởng, biết: “Sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật”. Từ thực 
 tế trên, tôi xin rút kinh nghiệm của mình qua đề tài: “ Phát huy tính tích cực, 
 chủ động của học sinh trong môn Giáo dục công dân ở Trung học cơ sở ”. 
2.Mục đích của đề tài sáng kiến kinh nghiệm 
 Đối với phương pháp dạy học lấy người thầy làm trung tâm đã dẫn đến 
kiểu học thụ động thiên về ghi nhớ, ít chịu suy nghĩ từ đó hạn chế đến chất 
lượng và hiệu quả dạy học không đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Để khắc 
phục tình trạng đó thì cần phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thông 
qua quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo, tổ chức của người giáo viên, người học 
phải tích cực, chủ động chính mình chứ không ai có thể làm thay cho mình 
được. 
 Chương trình đổi mới giáo dục trên phạm vi toàn quốc trong những năm 
vừa qua đã và đang được cả xã hội quan tâm sâu sắc. Một trong những nhiệm vụ 
cơ bản của đội ngũ nhà giáo là không ngừng cải tiến phương pháp giảng dạy 
nhằm giáo dục học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Chính 
vì thế, mà người giáo viên trực tiếp giảng dạy phải biết vận dụng các phương 
pháp hoạt động lên lớp một cách hợp lý, cụ thể phù hợp với từng đối tượng học 
sinh nhằm khơi dậy niềm say mê, sáng tạo và khả năng khám phá thế giới xung 
quanh. 
 Môn GDCD cùng các môn học khác đều nhằm vào mục tiêu đó. Với vị trí 
và chức năng của môn học, môn Giáo dục công dân cần phải có những chuyển 
biến mạnh mẽ về đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm “Phát huy tính tích cực, 
tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh” nhằm làm thay đổi quan niệm của học 
sinh coi đây là môn học phụ và là một môn học mà các bậc phụ huynh ít quan 
tâm. Từ đó giúp cho học sinh và các bậc phụ huynh hiểu đúng đắn môn Giáo 
dục công dân, phải hiểu nó là một môn khoa học và được đối xử “bình đẳng” 
như các môn học khác, tác dụng của môn học đối với việc hình thành phẩm 
chất, chính trị, tư tưởng, đạo đức, nhân cách của con người mới trong giai đoạn 
sự nghiệp CNH - HĐH đất nước. 
 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Phát huy tính tích cực, chủ động của học 
sinh trong học tập môn Giáo dục công dân” đặt ra mục đích tìm hiểu và đánh 
 1/26 Skkn: Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn giáo dục công 
 dân ở trường trung học cơ sở 
 PHẦN 2: NỘI DUNG 
CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA SÁNG KIẾN 
I. Cơ sở lý luận 
1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học 
 Theo khoản 2, điều 28 của Luật Giáo dục năm 2005 đã ghi đã ghi 
“Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy được tính tích cực, tự giác, 
chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn 
học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ 
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, 
hứng thú học tập cho học sinh”. 
 Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số 
16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/06/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã nêu 
“phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp 
với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học, 
bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kĩ 
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, 
hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh” 
 Hãy chiêm nhiệm về những triết lý về phương pháp: “Phương pháp là 
linh hồn của một nội dung đang vận động” ; “Học phương pháp chứ không phải 
học dữ liệu” : “ Thầy giáo tồi truyền đạt chân lý, thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra 
chân lý”; “ Phương pháp tốt là làm đơn giản những phức tạp, Phương pháp tồi 
là làm phức tạp những đơn giản”. 
 Hoặc danh ngôn giáo dục: "Nhà giáo không phải là người nhồi nhét kiến 
thức mà đó là công việc của người khơi dậy ngọn lửa cho tâm hồn"(Uyliam 
Batơ Dit); "Một ông thầy mà không dạy cho học trò được việc ham muốn học 
tập thì chỉ là đập búa trên sắt nguội mà thôi." (Horaceman); "Mục tiêu của giáo 
dục không phải là dạy cách kiếm sống hay cung cấp công cụ để đạt được sự 
giàu có, mà đó phải là con đường dẫn lối tâm hồn con người vươn đến cái Chân 
và thực hành cái Thiện. (Vijaya Lakshmi Pandit). 
 Có thể nói cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập 
chủ động chống lại thói quen học tập thụ động. 
 Vì vậy, tôi nhận thấy việc đổi mới phương pháp dạy được thực hiện theo 
các định hướng sau: 
 - Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông. 
 - Phù hợp với nội dung từng bài, từng tiết, từng đơn vị kiến thức. 
 - Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể. 
 - Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, đối tượng học sinh. 
 3/26 Skkn: Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn giáo dục công 
 dân ở trường trung học cơ sở 
 - Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp và phát huy năng lực tự học 
của học sinh. 
 - Dạy học phân hoá kết hợp với học tập hợp tác. 
 - Kết hợp đánh giá của thầy với đánh giá của bạn, với tự đánh giá. 
 - Tăng cường khả năng, kĩ năng vận dụng vào thực tế. 
II. Cơ sở thực tiễn 
 Để đảm bảo được việc đổi mới phương pháp giảng dạy nói chung và đổi 
mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng, chúng ta phải 
đảm bảo được các yêu cầu sau. 
 1. Đối với yêu cầu chung 
 - Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động học tập của học 
sinh. 
 - Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác; giữa hình thức 
học cá nhân với học nhóm, lớp. 
 - Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa giáo viên và học sinh, giữa 
học sinh với học sinh . 
 - Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện các kĩ năng, năng lực, tăng cường 
thực hành và gắn nội dung bài học với cuộc sống thực tiễn. 
 - Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự 
học, tự nghiên cứu, tạo niềm vui, thái độ tự tin trong học tập cho học sinh. 
 - Dạy học chú trọng đến việc sử dụng có hiệu quả phương tiện, thiết bị 
dạy học được trang bị hoặc giáo viên tự làm, đặc biệt là ứng dụng công nghệ 
thông tin. 
 - Dạy học chú trọng đến việc đa dạng hoá nội dung, các hình thức, cách 
thức đánh giá và tăng cường hiệu quả việc đánh giá. 
2. Yêu cầu đối với giáo viên 
 Để đổi mới được phương pháp giảng dạy nói chung và đổi mới phương 
pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng đối với người giáo viên cần 
phải đảm bảo được những nội dung sau: 
 - Thiết kế giáo án bao gồm các hoạt động của giáo viên và hoạt động của 
học sinh theo những mục tiêu cụ thể của mỗi tiết, mỗi bài học của môn Giáo dục 
công dân mà học sinh cần đạt được, thiết kế hệ thống câu hỏi, tình huống và bài 
tập để định hướng cho học sinh hoạt động. 
 - Thiết kế giáo án, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động 
học tập với các hình thức đa dạng, phong phú có sức hấp dẫn phù hợp với đặc 
trưng bài học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp, 
của trường và của địa phương. 
 5/26 Skkn: Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn giáo dục công 
 dân ở trường trung học cơ sở 
 - Phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo của người học. 
 - Chuyển trọng tâm từ hoạt động của thầy sang hoạt động của trò. 
 - Hướng tới hoạt động chủ động, chống thói quen học tập thụ động, học 
sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức và kĩ năng thu thập, xử lý trình bày trao đổi 
thông tin thông qua các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức hướng dẫn. 
 - Tăng cường hoạt động theo nhóm và học tập cá nhân. 
 - Giảm trình bày lý thuyết, tăng thực hành vận dụng. 
CHƯƠNG II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN 
ĐỀ. 
1. Thực trạng của đổi mới phương pháp giảng dạy 
 Chúng ta đều biết rằng chỉ có đổi mới căn bản phương pháp giảng dạy thì 
mới có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong ngành giáo dục, mới đảm bảo 
được mục tiêu chuyển từ dạy làm trung tâm sang lấy học làm trung tâm. Cho 
nên dạy học là một quá trình hoạt động diễn ra: Dạy và học. Đó là hai nhân tố 
tác động biện chứng trong một mối quan hệ thống nhất. 
 Chức năng của quá trình này là nhằm hình thành cho người học hệ thống 
tri thức khoa học, các kĩ năng, kĩ xảo và khả năng vận dụng vào thực tiễn. Kết 
quả của nó là nâng cao trình độ học vấn cho người học, kể cả mặt kiến thức, 
phương pháp hoạt động và năng lực tổ chức thực tiễn. 
 Trong quá trình hoạt động dạy và học thì nhân tố dạy (Giáo viên) giữ vai 
trò chủ đạo. Song nhân tố học (Học sinh) là hoạt động tích cực, sáng tạo, năng 
động để chủ động tiếp thu các kiến thức khoa học. 
 Quá trình dạy và học là hai hoạt động có sự tác động biện chứng lẫn nhau. 
Nếu hai hoạt động này tách rời nhau thì không còn là một quá trình dạy và học 
nữa. Hoạt động dạy học chỉ có hiệu quả khi nó biết tác động kích thích, khơi dậy 
ở người học những nhu cầu mới. Còn người học chỉ có hiệu quả khi nó biết phát 
huy tính tự giác, độc lập, sáng tạo và tích cực để lĩnh hội kiến thức. 
 Vậy, để đạt được yêu cầu nêu trên thì chúng ta phải đổi mới phương pháp 
giảng dạy, nhưng vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy là việc đổi mới như thế 
nào chứ không phải đổi mới bằng cách nào. Để chủ thể của quá trình học được 
cuốn hút vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua 
đó tự lực khám phá những điều mình chưa rõ, chứ không phải thụ động tiếp thu 
những tri thức được giáo viên sắp đặt sẵn, đặt người học vào tình huống có vấn 
đề, vào thực tế cuộc sống, người học trực tiếp thảo luận, quan sát, giải quyết vấn 
đề theo cách suy nghĩ của mình, từ đó nắm được kiến thức mới, không rập 
khuân theo khuân mẫu có sẵn, được bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo. Để 
làm được điều này giáo viên không chỉ đơn giản truyền đạt tri thức mà còn 
 7/26